Monniken hebben Friesland en Groningen op de kaart gezet

ADUARD (NL) – Friesland en Groningen hebben veel gemeen, vooral wat de geschiedenis aangaat. Kijk maar eens in het Groningse dorp Aduard, ten noordwesten van de stad Groningen. Daar heeft van 1192 tot 1594, toen het protestantisme het katholicisme minimaliseerde, een gigantisch Cisterciënzer klooster gestaan, zo groot als het oude dorp nu is. Dat klooster, de St. Bernardusabdij, was een nevenvestiging van Claercamp in de buurtschap Sijbrandahuis bij Rinsumageest ten zuidwesten van Dokkum, ook van de Cisterciënzer kloosterorde. Het Friese klooster was in Nederland het eerste van die orde, gebouwd omstreeks 1165 op een vier meter hoge terp, omringd door een dubbele grachtengordel. De grachten zijn nu slootjes in oneffen grasland. Meer is er niet overgebleven van het kolossale gebouwencomplex met twee poortgebouwen dat in 1580 afgebroken werd. De Stichting Klooster Claercamp in Burdaard houdt onder leiding van Ton Stierhout de herinnering levend, onder andere door middel van onderstaande website en de uitgave van een door Erwin Boers geschreven boek.

Van het Cisterciënzerklooster in Aduard bleef meer achter: de ziekenzaal, nu een protestantse kerk, en de contouren die de hele oude kern van het dorp omarmen. Hoe groot en invloedrijk én modern het Aduarder klooster was kan de 79-jarige Ies de Boer van het plaatselijke kloostermuseum St. Bernardushof in geuren en kleuren vertellen. Vanaf 3 april 2022 is het museum op het adres Hofstraat 45 weer open en leidt Ies je in een pij gekleed, dus in stijl, rond met gebruikmaking van zijn doopnaam IJzebrand.

Het museum bevindt zich in zijn uit 1594 daterend huis dat opgetrokken is met kloostermoppen, bakstenen die vrijkwamen bij de sloop van de grote abdij rond 1600. Hij kocht het vervallen huis in 1992 en restaureerde het helemaal zelf. Nog steeds is hij druk met de restauratie van overgebleven elementen van het schatrijke klooster dat in Groningen wel 6.000 hectare vruchtbare landbouw- en visgrond en uitstekende klei voor het bakken van stenen bezat. Aduard was vroeger 400 jaar lang een door monniken geleid internationaal handels- en productiecentrum van een betekenis die zijn weerga niet kent in Noord-Nederland. De St. Bernardus abdij was één van de grootste kloosters van Noordwest-Europa, mogelijk het grootste, en in trek bij geleerden, onder andere vanwege de grote bibliotheek. De abdij was vooral in de tweede helft van de 15de eeuw een vooraanstaand kenniscentrum.

Wandeling door de Middeleeuwen
Hoe groots het monnikenwerk in Aduard was kun je zien in het museum, dat vanaf 3 april open is, maar ook op de website www.kloostermuseumaduard.nl en op de smartphone door de app Aduard 3D te downloaden en vervolgens een wandeling door het dorp te maken via richtinggevende zuilen. Je krijgt al lopend ook een beeld van het monnikenwerk dat in Friesland verricht moet zijn.
De redactie van Fries Nieuws moet die wandeling door de Middeleeuwen nog maken. Zij was zaterdag 26 maart 2022 min of meer toevallig in Aduard en liep daar ‘de abt van Aduard’, Ies de Boer dus, op straat tegen het lijf. Het museum was dicht, maar hij, gastvrij als hij is, toonde ons zijn theetuin, brokstukken van het klooster, zijn monumentale huis met museum en zijn grote enthousiasme. Een verrassing die ongetwijfeld nog groter wordt als het museum weer open is en na het bezoek een virtuele wandeling door het klooster gemaakt wordt, het domein van de eerste land- en dijkenbouwers, ambachts- en handelslieden van het noorden.

Friesland vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland:
www.frieslandhollandtravel.nl (nieuwe website!)
www.frieslandtravel.com
www.frieslandfietsvakanties.com

Gratis abonnement op Fries Nieuws:

Kosteloos abonnement op wekelijkse nieuwsbrief over toerisme, recreatie en evenementen in Friesland: www.friesnieuws.nl/aanmelden-nieuwsbrief/

Op bezoek bij ‘de abt van Aduard’: rondleider en museumoprichter Ies de Boer (79). Op het infopaneel is goed te zien hoe omvangrijk het klooster was. Foto’s: Albert Hendriks www.friesnieuws.nl

Het kloostermuseum van Aduard toont je een stukje indrukwekkende geschiedenis van Groningen. Albert Hendriks www.friesnieuws.nl

De abdijkerk is er niet meer. Wat van het enorme kloostercomplex overbleef is deze ruim 800 jaar oude ziekenzaal, nu een protestantse kerk midden in het dorp. De rest werd na 1600 verwerkt in toentertijd nieuw te bouwen huizen op de wierde van Aduard. Albert Hendriks www.friesnieuws.nl