Moet je zien tijdens Elfstedentocht: Terp Hegebeintum met museum, kerk en state
Tot monniken dijken bouwden woonden Friezen op bulten van klei, mest en zoden
Moet je zien tijdens Elfstedentocht: Terp Hegebeintum met museum, kerk en state
HEGEBEINTUM (NL) – Tot de afgraving van zo’n 750 van de ruim duizend terpen en wierden in de kuststreken van Friesland en Groningen — vanaf 1840 — zag het Waddenland er min of meer heuvelachtig uit. Er waren volgens sommige historici wel 1300 van zulke vijf tot tien meter hoge woonheuvels; het is maar net wat je een terp (Friesland) of wierde (Groningen) noemt. De nederzettingen ontstonden vanaf ongeveer 600 voor Christus op natuurlijke verhogingen in het landschap, meestal op kwelderwallen en oeverwallen van rivieren als de Eems, Fivel, Riet (Oude Riet), Hunze, Lauwers en Boorne. Bewoners beschermden zich in de vruchtbare kleistreek tegen het almaar stijgende zeewater door de woonlocaties op volkomen circulaire wijze te verhogen met afval, mest van vee en graszoden. Zo werd de terp nóg vruchtbaarder.
Rondleiding in Hegebeintum op 18 februari 2023 met gids Bauke Hoogland.
Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl
Dijken om het water tegen te houden kwamen er pas tussen 1000 en 1200 na Christus door toedoen van monniken vanuit de vele, soms heel grote kloosters in Friesland (bijvoorbeeld Claercamp ten zuidwesten van Dokkum) en Groningen (bijvoorbeeld de St. Bernardusabdij in Aduard ten westen van de stad Groningen). Door de steeds betere bedijking vond men in de 19de eeuw dat de de terpen en wierden niet meer zo groot en sterk hoefden te zijn. Anno 2023 zou er anders over gedacht worden. Terpbazen en schippers bedachten om de terpen tot bijna aan de voordeur van de woningen en kerk weg te spitten om de zeer vruchtbare grond uit wel vijf meter dikke lagen per skûtsje en praam naar de arme zandgronden te vervoeren, tot aan de geestgronden van Hillegom en Sassenheim, de bollenstreek. De Keukenhof in Lisse staat binnenkort in bloei dankzij een eeuw geleden aangevoerde Friese terpaarde.