In kasteel Franeker spelen ze met licht en historie

Publicatiedatum: 16 augustus 2013
Reporter: Albert Hendriks – Friesland Holland Nieuwsdienst – www.friesnieuws.nl

Jan van der Kooi, een Fries in Italië, nu in Museum Martena!

In kasteel Franeker spelen ze met licht en historie

FRANEKER (NL) – Een heus kasteel bezoeken, kennismaken met slimme Friezen en in de sfeer van weleer hedendaagse kunst van de bovenste plank bewonderen? Daarvoor moet je naar het centrum van de voormalige universiteitsstad Franeker, de enige Friese stad met een stoer kasteel: Martenastins met Museum Martena. Ook leuk voor kinderen, want die kunnen er naar het verleden van Friese ridders speuren.


Een kijkje in de ridderzaal waar werken van de Friese kunstenaar Jan van der Kooi in een unieke ambiance indruk maken.

Manon Borst, conservator van Museum Martena in het Franeker kasteel, heeft objecten van de slimste Friezen in huis, zoals Anna Maria van Schurman (1607-1678). Anna Maria van Schurman heeft als kind vermoedelijk gewoond in de Martenastins, het stadskasteel, toen haar vader en broer in Franeker studeerden. Anna Maria van Schurman was de eerste vrouw die in Nederland aan een universiteit gestudeerd heeft. Dat was niet in Franeker, toen was ze nog te jong, maar aan de universiteit van Utrecht. Als kind bleek al dat Anna Maria zeer getalenteerd was. Zo leerde zij Latijn, wat voor een vrouw in die tijd zeer uitzonderlijk was. Daarnaast bestudeerde verschillende andere Europese talen, Grieks, Hebreeuws, Aramees, Syrisch en Ethiopisch.

Martenastins is een 500 jaar oud stadskasteel met een voorbeeldig regionaal museum onder de balken. Geen stortplaats van oude rommel, maar strakke thematische presentaties die de status van het gebouw als een typisch Fries kasteel niet aantasten.

Tot en met 15 september 2013 staat in Museum Martena Franeker de tentoonstelling Een Fries in Italië met het werk van de schilderen tekenaar Jan van der Kooi (1957). Hij studeerde aan de Academie Minerva in Groningen. Zijn schilderijen concentreren zich heel sterk op de kleuren van het licht: zonlicht, strijklicht, tegenlicht. Gefilterd of tegengehouden of omgebogen door glas, vitrage, ijzel. Of licht zoals weerkaatst vallend op een vloer. “Het zijn”, zegt de beroepskunstenaar, “studies in wit”.

Kinderen kunnen met kasteelvrouw Manon Borst speuren naar de schatten van de Martena’s.

Italië
Schilderijen en tekeningen van onder andere landschappen, zelfportretten, dieren en naakten, het oeuvre van Jan van der Kooi blinkt uit door veelzijdigheid. Een tweede rode draad, naast de weergave van het licht, is zijn grote liefde voor Italië. Enkele nieuwe werken die in Italië ontstaan zijn, zijn voor het eerst in Museum Martena te zien. Naast zelfportretten, ook Toscaanse landschappen en Venetiaanse stadsgezichten en de prachtige weergaven van de zomerse lichtval door ramen in zijn huis. Volgens Van der Kooi zouden zijn ‘studies in wit’ niet zijn ontstaan zonder zijn kennismaking met het licht in Italië.
Het Pompejisch zelfportret dat is gemaakt in april 2013 tijdens een reis naar Napels en omgeving laat een onvermoede kant van Jan van der Koois kunstenaarschap zien.

Groot talent
Volgens velen is Jan van der Kooi de grootste Nederlandse tekenaar van dit moment. Ook Frits Duparc, oud-directeur van het Mauritshuis in Den Haag is een groot bewonderaar van Van der Koois werk. Duparc: ‘Tekenen is de tweede natuur van Jan van der Kooi. Bij hem lijkt het of de werken spontaan en zonder enige inspanning via zijn pen, penseel of krijt als verlengstuk van zijn hand op het papier terechtkomen’.

Conservator Manon Borst van Museum Martena: “Het is meer dan tien jaar geleden dat Jan van der Kooi in Friesland exposeerde. Na zijn recente tentoonstelling in het Dordrechts Museum vond Museum Martena het hoog tijd om hem een podium te geven in Friesland.”





Martenastins is een kasteel met veel gezichten, midden in Franeker, een Elfstedenstad met ontzettend veel monumenten. Achter de stins ligt een vrij toegankelijk park.