Schippersvrouwen – Verhalen boven water

SNEEK (NL) – Sippy Tigchelaar, tot voor kort werkzaam bij de NOS en Omrop Fryslân en tientallen jaren verslaggever van het skûtsjesilen, en Alice Booij, werkzaam in de journalistiek en communicatie en zeer betrokken bij het Fries Scheepvaart Museum in Sneek, hebben de verhalen van vijftien sterke schippersvrouwen boven water gehaald. Je vindt ze terug in een 232 pagina’s tellend hardcover boek dat 8 maart 2023 – Internationale Vrouwendag – officieel gepresenteerd wordt voor genodigden in het Fries Scheepvaart Museum.

Cover van het boek ‘Schippersvrouwen – verhalen boven water’. Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum

Rowena van der Wal van uitgeverij Noordboek: “Wanneer het over de binnenvaart gaat, blijft de rol van de schippersvrouw meestal onderbelicht. Toch is zij van onschatbare waarde geweest. Samen met haar man, en vaak ook hun kinderen, hield ze het schip in de vaart. Hoe beleefden vrouwen aan boord van skûtsjes en en andere vrachtschepen de schipperij? Het was een hard bestaan, zonder veel aandacht voor verdriet en emoties. In de kleine roef van het schip kwamen de kinderen ter wereld, kookte de schippersvrouw het eten en deed ze de was. Ook was ze vaak verantwoordelijk voor de boekhouding en het onderwijzen van de kinderen. Bij het aanleggen van het schip had de schipper de hulp van zijn vrouw nodig, en was het ‘alle hens aan dek’. De vrouwen stonden ook op deze manier hun mannetje.”

Op jacht naar de verhalen van mem
“Mem moest voor haar vijf kinderen zorgen, maar ze moest ook heit helpen bij het schipperen. Ze deed veel meer werk dan heit. Gelukkig was ze sterk en flink.” Anne van der Ploeg-Boom vertelt over haar moeder, schippersvrouw Geeske Jans Postma (1900-1983. Anne is een van de vijfiten vrouwen die centraal staan in ‘Schippersvrouwen – verhalen boven water’ van Sippy Tigchelaar en Alice Booij.

“Juist de familieverhalen die zo zijn verbonden met de oude vrachtschepen, maken mijn liefde voor het Skûtsjesilen zo groot,” vertelt Sippy Tigchelaar, die meer dan 35 jaar verslag deed van de wedstrijden op de radio. Om die verhalen nog te horen uit de monden van de vrouwen die de vrachtvaart onder zeil zelf meemaakten, besloot ze hen te gaan interviewen. “Ik wilde het ze zelf vragen, voor het te laat was.”

Samen met Alice Booij ging ze het land door, op bezoek bij veel vrouwen op leeftijd – en soms bij hun kinderen. “Het was geen gemakkelijk leven aan boord” weet Booij. “Het gezinsleven speelde zich af in een hele kleine roef. Op een paar vierkante meter moesten ze koken, eten, de was doen, en speelden de kleine kinderen.” Daarnaast werkten de vrouwen ook keihard mee op het schip. “Vaak stonden ze aan het roer of de fok, of liepen ze in de ‘beage’ (zeel, brede trekband) om het schip te trekken als er geen wind stond.” “Veel vrouwen hielpen ook wel mee bij het laden of lossen van de vracht” vult Tigchelaar aan. “Ze waren zonder erbij stil te staan, eigenlijk heel geëmancipeerde vrouwen.”

Nieuwe skûtsjezaal
De stichting Foar de Neiteam, de Kingmastichting en de Stichting Grote Zuidwesthoek maakten de uitgave mede mogelijk, evenals het Fries Scheepvaart Museum. Daar wordt op 8 maart ook de vernieuwde Skûtsjezaal geopend, mede gebaseerd op de verhalen in het boek. Directeur Hester Postma is er blij mee: “De verhalen van deze sterke vrouwen geven een heel nieuw perspectief op de vrachtvaart onder zeil. We vinden het erg belangrijk om ook dat te laten zien bij ons verhaal over het skûtsjesilen.”

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)