De ruïnes van Marknesse: waterwerken van de Romeinen?

/ , , ,

Waterloopbos in Noordoostpolder: verrassing op de bodem van de Zuiderzee

MARKNESSE (NL) – De Romeinen wisten 2.000 jaar geleden heel goed hoe water efficiënt te gebruiken als eerste levensbehoefte en in te zetten voor hygiëne en vermaak. Water leiden en mijden, ze wisten het, eerder dan de Nederlanders. Ga maar eens naar Archeologisch Park Xanten aan de Rijn in Duitsland waar een Romeinse havenstad deels nagebouwd is. Daar, niet ver over de Nederlandse grens, wordt nog continu onderzoek gedaan naar de bouw- en leefwijze van de Romeinen in de eerste tot vierde eeuw na Christus.

De waterstaatkundige ‘proefwerken’ in het Waterloopbos bij Marknesse hebben veel weg van archeologische vondsten uit de Romeinse tijd. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Loop of fiets je door het Waterloopbos aan de Voorsterweg in het buitengebied van Marknesse in de Noordoostpolder, vlakbij het mooie oude Zuiderzeestadje Vollenhove, zou je kunnen denken dat hier ook Romeinen actief zijn geweest en wel in de periode dat de Zuiderzee nog een groot moerasbos was: allemaal watergerelateerde ruïnes. De vervallen bouwwwerken zijn echter tot 72 jaar oude waterloopkundige schaalmodellen van Delftse ingenieurs die vanuit de nevenvestiging van hun technische universiteit, Waterloopkundig Laboratorium De Voorst in Marknesse, de bouw van grote waterwerken, zoals de Deltawerken in Zeeland en havens in het buitenland, voorbereiden.

De plek in de in 1942 drooggevallen en daarna in cultuur gebrachte polder was ideaal. In de eerste plaats vanwege het natuurlijke hoogteverschil van 4 tot 5 meter tussen het oude land (Vollenhove) en het nieuwe land (de polder) waardoor een continue wateraanvoer zonder pompen gegarandeerd was en nog steeds is, in de tweede plaats vanwege de niet waterdoorlatende keileemlaag (uit de voorlaatste ijstijd), en ten derde om de aanwezige beschutting voor de met water gevulde modellen van het zeer gevarieerde, snelgroeiende en dichte bos.

Door het grote verval hadden de ingenieurs altijd de beschikking over stromend water in hun waterlopen met dammen, stuwen, kustlijnen, havenmondingen en sluizen. Er werden tussen 1950 en 1980 wel honderd modellen gebouwd, niet alleen voor eigen land (Deltawerken), maar ook in opdracht van andere landen. De Nederlandse waterstaatkundigen waren de Romeinen van toen geworden. Ook onze ingenieurs lieten ruïnes achter, niet als gevolg van oorlog met andere mogendheden, maar door de komst van de computer.

Rijksmonument
Nu is de grootste waterloopkundige proeftuin van de wereld een Rijksmonument dat beheerd wordt door Natuurmonumenten. De vereniging heeft een leuk infopaviljoen, het ProefLab genoemd, op het adres Voorsterweg 34, waar ook ruime parkeergelegenheid is, ook speciaal voor campers, een TOP, een Toeristisch Overstap Punt.

Als je mazzel hebt loop je bij de entree werktuigbouwkundige Henk Hilgenkamp uit Marknesse tegen het lijf. Hij, van professie technical support engineer bij Orgadata Benelux in Leeuwarden, is als vrijwilliger gids en baliemedewerker bij Natuurmonumenten. Als je het wilt weten, vertelt hij je precies over het hoe en waarom van het opgedoekte waterlaboratorium (nu Fletcher Hotel Restaurant Marknesse met 112 kamers), de uitzonderlijk rijke natuur en de functie van de deels door groen overwoekerde ruïnes en weer blootgelegde nog te restaureren en reeds gerestaureerde schaalmodellen.

Meer ruïnes in de polder
Het Waterloopbos is een must see in de Noordoostpolder. In de gemeente van Roger de Groot (burgemeester) zijn nog meer ruïnes te vinden, maar dan van veel oudere datum: het Enser kerkje op de zuidpunt van Schokland (UNESCO Werelderfgoed) en de burcht en haven van Kuinre.

Meer info:
www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/waterloopbos
www.waterloopbos.net/geplaatstemodellen
www.romeinen.nl/locatie-overzicht/2520684170/lvr-archeologisch-park-xanten
www.flevolanderfgoed.nl/home/erfgoed/noordoostpolder-2/schokland-3/kerkruine.html
www.museumschokland.nl
www.canonnoordoostpolder.nl/zee/4-de-burchten-van-kuinre

Meer foto’s:
Zie de facebookpagina van Fries Nieuws-redacteur Albert Hendriks: www.facebook.com/AlbertHendriks1953

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

Werktuigbouwkundige Henk Hilgenkamp uit Marknesse is technical support engineer van beroep en in het Waterloopbos vrijwillig gids en baliemedewerker bij Natuurmonumenten. Op de achtergrond het infopaviljoen met café-restaurant. Vlakbij het huidige bezoekerscentrum is een nieuw ontvangstgebouw in aanbouw. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Het Waterloopbos, een eldorado voor wandelaars en fietsers, is zeer divers qua bomen en waterwegen, met dank aan de dikke leemlaag ter plekke. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

TOP, Toeristisch Overstap Punt, Waterloopbos, Voorsterweg 34, Marknesse, Noordoostpolder. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Stadsherberg Sneek in handen van recreatieondernemer Freek Bokma

/ , ,

Hotel met café en restaurant bij de Waterpoort

SNEEK (NL) – Sportleraar en recreatieondernemer Freek Bokma heeft per 1 juni 2023 het vastgoed en de exploitatie van Hotel Café Restaurant Stadsherberg Sneek aan de Lemmerweg, vlakbij de 17-de eeuwse Waterpoort in Sneek, overgenomen van Susan Feenstra, haar zus Ilse en hun vader. Het restaurantbedrijf blijft in exploitatie bij de eigenaren van Brasserie De Koperen Kees aan de Parkstraat in Sneek. Die zijn sinds een jaar ook actief in de Stadsherberg.

Lees meer Stadsherberg Sneek in handen van recreatieondernemer Freek Bokma

Stoutenburght beste camperplek van Nederland 2023

/ , ,

Camperplaatsen in Friesland vaak op de eerste plaats

 BLESDIJKE (NL) – Wie van De Blesse in de Friese gemeente Weststellingwerf naar het Overijsselse Oldemarkt fietst, komt langs één van de mooiste campercampings van Friesland: Stoutenburght aan de Markeweg in Blesdijke. Deze camperplaats van technicus en doe-het-zelver Anton Koning (58) en zijn bijzonder creatieve echtgenote Karin Koning-Kremer is maandag 24 april 2023 uitgeroepen tot mooiste camperplaats van Nederland

De gelukkige winnaars van de felbegeerde award van de website Campercontact.com van de NKC, Karin en Anton Koning, eigenaren van camperplaats Stoutenburght in Blesdijke in de gemeente Weststellingwerf (Zuid-Friesland). Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

20.000 Camperliefhebbers uit heel Europa brachten hun stem uit op genomineerde camperlocaties in zes landen: Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje. Deze genomineerden werden geselecteerd op basis van de hoogste gemiddelde beoordelingen door gebruikers van www.campercontact.com in 2022. In de selectie is naast de kwaliteitsscore ook gekeken naar het totaal aantal beoordelingen in 2022. In 2017 werd de campercamping van het echtpaar Koning, dat veel zelfgemaakte luxe faciliteiten en een gezellige typisch Stellingwerfse sfeer biedt, ook al verkozen tot camperplaats van het jaar. Eerder, in 2019, werd ook een Friese campercamping verkozen tot beste locatie voor camperaars, namelijk Jachthaven Kuikhorne in De Westereen. Het camperpark van Hans en Jittie Mozes werd in 2018 tweede.

Lees meer Stoutenburght beste camperplek van Nederland 2023

Home Center Wolvega investeert in mega keukenboulevard, snelle levering vanuit innovatief magazijn en energieneutraliteit

/ ,

Stap naar in heel Europa unieke totaalbeleving binnen- en buitenshuis

WOLVEGA (NL) – Als het gemeentebestuur van Weststellingwerf kans ziet samen met de ondernemers het winkelcentrum van Wolvega in Friesland de dringend noodzakelijke vernieuwing in het voor de komende jaren bedachte tempo door te voeren, dan kan de lokale detailhandel meer dan nu profiteren van de aanwezigheid van de grootste woonboulevard van Nederland, Home Center op het Wolvegaster bedrijventerrein Schipsloot. Daar ging 9 mei 2023 de eerste paal de grond in voor de zoveelste expansie, een hypermodern magazijn dat snelle levering uit voorraad mogelijk maakt en ruimte schept voor een mega keukencentrum. Nederlands grootste woonmall van de familie Kapenga — 200 internationale woonmerken onder één dak van 75.000 m2 — trekt met wekelijks nieuwe acties en introducties dagelijks duizenden kijkers en kopers naar de hoofdplaats van Weststellingwerf. Als de tientallen miljoenen voor het nieuwe parkachtige winkelgebied met meer en diversere horeca tijdig vrijgespeeld kunnen worden, en de plannen ook echt met gang uitgevoerd worden, én vervolgens kans wordt gezien de bezoekers van Home Center te bereiken, dan kan Wolvega de concurrentie aan met veel grotere plaatsen in Noord-Nederland.

Artist’s impression van de nieuwe keukenboulevard met aansluitend een grote afdeling bad en sanitair.

Directeur Sikko Kapenga maakt het voor de gemeente en de centrumwinkeliers nóg interessanter om flink door te pakken, want er komt nog een topattractie naast de woonboulevard: een enorme keukenboulevard. Die komt in het nu als magazijn in gebruik zijnde Home 5 complex en wordt apart gepromoot als dé keukenshowroom van Nederland. En dat in de plaats waar de inmiddels in heel Europa beroemde kok Jan Smink een restaurant met een Michelinster runt en waar enkele collega’s ook een gooi doen naar hoge waarderingen! Premiummerken en budgetmerken als next125, Superkeukens, Keller, Home Matic, Nolte, Keuken Depot, Schüller en Nobilia zullen hun fabriekscollecties in Wolvega tonen naast kleinere exclusieve designmerken. In stappen wordt het Home 5 gebouw vanaf eind 2023 getransformeerd naar een tentoonstelling met maar liefst 250 keukens. De afdeling bad & sanitair verhuist ook naar het keukencentrum. Al met al komen er op de begane grond in het hoofdgebouw flink wat vierkante meters vrij voor nieuwe woonmerken en stijlkamers die bezoekers op ideeën brengen.

Meubelboxen
De recente overname van het bekende keukenbedrijf Hummel in Haulerwijk door de familie Kapenga was al een opstapje naar de keukenboulevard, die dit jaar gestalte kan krijgen omdat Home Center een grotendeels nieuw voorraad- en distributiecentrum gaat bouwen. Door de jaarlijkse groei en de wens van de klant om snel over de aankopen te kunnen beschikken, worden bij wijze van spreken alle hoeken en gaten rondom het woonbelevingscentrum gebruikt voor opslag, zoals Home 5 en de hallen naast en tegenover Tuindorado. Om het hele opslag- en verdeelgebeuren op de meest efficiënte wijze te kunnen laten plaatsvinden en toekomstigbestendig te hebben, wordt het volume van het magazijn van 48.000 m3 vergroot naar bijna 100.000 m3. Een verdubbeling dus. Een deel van de nieuwbouw, 3.000 m2, wordt 16 meter hoog voor stellingen met zes etages die met een heftruck gevuld worden met op wielen staande klantboxen, dit naar een Duits idee. Dankzij de ‘furniture box on wheels’, die ook van fabriek af al gevuld kunnen zijn, hoeven de logistieke medewerkers van Home Center veel minder te tillen. 9 Mei ging de eerste paal voor het nieuwe magazijn de grond in.

Zonnestroom en -warmte
Met gratis stroom voor tientallen elektrische auto’s tegelijk is Home Center al jaren uniek en een koploper in Nederland. Voor de voeding en eigen gebruik liggen sinds 2017 15.000 zonnepanelen op het dak. Nu probeert de directie met nog eens 5.000 hoog-rendement-panelen en extra isolatie helemaal van het gas af te gaan. Velen zal het opgevallen zijn dat momenteel langs de spoorlijn het 320 meter lange expocentrum gerenoveerd wordt met nieuwe sandwichpanelen vóór de bestaande wand. Dit soort maatregelen worden ook elders aan het gebouw getroffen in het kader van het in 2016 in gang gezette streven naar 100% energieneutraliteit.

Totaalbeleving
Dik tien miljoen euro is met de opwaardering en uitbreiding gemoeid. Sikko Kapenga, die met zijn 82-jarige vader Piet, moeder, zussen, zwagers en neven ook de vrij grote Kapenga-vestigingen in Leeuwarden en Buitenpost een stevige marktpositie weet te geven: “We creëren met de nieuwbouw, herinrichting en de nieuwe keukenboulevard in Wolvega een unieke totaalbeleving op woongebied, ook internationaal gezien, waarbij Tuindorado het tuingebeuren voor haar rekening neemt. Personeel — Home Center heeft 300 medewerkers — wordt steeds schaarser. Met het nieuwe magazijn kunnen we straks met het bestaande team veel meer goederen ontvangen, op voorraad houden, naar de diverse afdelingen vervoeren en veel sneller dan nu bij de klant bezorgen, dit alles onder aanzienlijk betere werkomstandigheden.”

Meer info:
www.homecenter.nl

Meer foto’s:
Veel foto’s over de uitbreiding van Home Center op de facebookpagina van Fries Nieuws-redacteur Albert Hendriks: www.facebook.com/AlbertHendriks1953

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

Home Center is in Europa een uniek bedrijf op het gebied van woninginrichting en het tuingebeuren door haar veelzijdigheid en omvang. Het is de grootste woonboulevard van Nederland met showrooms en stijlkamers waar levensstijlgerichte sferen de toon zetten.

Het lage midden van Friesland: groene woestijn met vreemde natuurmonumenten

/ , , , , , ,

Van Aldeboarn naar restaurant It Polderhûs in De Veenhoop

DE VEENHOOP (NL) – Kun je achteraf verdwalen in oneindig laagland vol richtingaanwijzers en fietsknooppuntenbordjes? De redactie van Fries Nieuws kan dat! Vrijdag 14 april 2023 fietste zij van het aan de rivier de Boarn gelegen Aldeboarn naar De Veenhoop, een dorpje ten westen van Drachten, dwars door het voormalige turfwingebied in de driehoek Heerenveen-Grou-Drachten. Een groene woestijn in Friesland. Omdat de redactie vaak bewust kaartloos en doelloos fietst — je komt in de provincie al fietsend altijd al gauw iets bijzonders tegen — vroeg zij zich de volgende dag (15 april) af: welke route is eigenlijk afgelegd? 25 km op de teller en niet weten waar precies langs en door gefietst is. Bij het bekijken van de kaart bleek de helft van de kilometers rondom De Veenhoop gereden te zijn….

Verkenning per fiets van het lage en groene midden van Friesland op 14 april 2014: natuur, cultuur en kunst als zoom van een gigantisch groen tapijt tussen Âldeboarn en De Veenhoop (De Feanhoop). Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Nergens in Friesland is het land zo vlak, nat en groen als in het lage midden van Friesland, helemaal als je van knooppunt 50 (Aldeboarn) langs de rivier naar restaurant Piers Hiem fietst en vandaar over de Kraenlânswei naar De Veenhoop (49) en vervolgens over de brug in het Polderhoofdkanaal naar de Bonnebuskepetten en de Bûtendiken (richting Smalle Ee).

Petgaten
De petgaten bij De Veenhoop zijn langgerekte stroken water, in de 19-de eeuw ontstaan door het uitbaggeren van meters dik veen tot ver onder de waterspiegel met een zogenaamde baggerbeugel. Het uitgebaggerde veen werd op niet weggebaggerde stroken (ribben), tussen de baggerbanen, te drogen gelegd tot het brandbare en dus verhandelbare turf (brandstof) was. De laatste petgaten en legakkers uit een woeste en armoedige periode — met ongekende uitbuiting van veenarbeiders — zijn van de ondergang gered door instanties als It Fryske Gea, de Friese natuurbeschermingsorganisatie.

De landschapsmonumenten worden met kunst- en vliegwerk onderhouden en vormen heden ten dage qua flora en fauna interessante gebieden, deels toegankelijk voor de toerist, zoals de Kraanlannen en de Bonnebuskepetten bij De Veenhoop. De Fries Nieuws-redactie lette niet zo op bordjes: de restanten van de turfwinning lokten én vreemde ingrepen in de natuur, zoals het gebied Bûtendiken met keien uit het buitenland en inheemse vogels. Na observatie van het natuurgebied, dat eigenlijk 100% een cultuurgebied is, vraag je je af wat precies wel en wat niet met de vervening te maken heeft. Het zal vogelaars worst wezen, want de regio is voor hen een pretpark, zo ook voor botanici.

Restaurant It Polderhûs
Redacteur Albert Hendriks: “Onder de indruk van de uitgestrektheid van de groene oase in de Boarnvallei met hier en daar een boerderij en een dorpje, daalden we af naar It Polderhûs in De Veenhoop. Dit mooie restaurant aan het Polderhoofdkanaal, midden in het dorp, is gehuisvest in een ruim 150 jaar oude brugwachterswoning en naastliggende boerderij. Herma Sikkes-van Der Wal en haar man Bonnie Sikkes, nu beiden 57, kochten het in 2014. Ieder jaar waardeerden zij, woonachtig in Wolvega, de zaak op, recent nog met een nieuwe sanitairgroep met een mindervalidentoilet en een nieuw interieur met eveneens nieuw meubilair.”

Met 80 zitplaatsen binnen en 120 op het terras, waar altijd de zon lijkt te schijnen, maar waar je ook leuke schaduwplekken vindt, is het een levendige en gezellige zaak. Daar bruisen niet alleen bijzondere biertjes, zoals Vrijwit van Brouwerij ’t IJ met slechts 0,5% alcohol en diverse Warsteiners, maar ook de energie en passie van ‘het kookstel’, Bonnie Sikkes en Myrthe, de 23-jarige dochter van Bonnie en Herma. De breed opgeleide Myrthe, die in Heerenveen woont en de verfijnde Hollandse kookkunst van haar vader afkijkt, heeft er zin in om op termijn de zaak over te nemen. Voor haar ligt er een mooie toekomst, mede omdat De Veenhoop momenteel flink vooruit boert met nieuwe kampeer- en aanlegfaciliteiten, een park met luxe vakantiehuizen naast een al langer bestaande mooie zeilschool en groepsaccommodatie. Het toerisme geeft body aan het dorp, het maakt het als het ware levensloopbestendig,

Meer info:
www.itfryskegea.nl/natuurgebied/petgatten-de-feanhoop/gebiedskaart/ (Friese natuurbeschermingsorganisatie)
www.itpolderhus.nl (restaurant met toeristisch informatiepunt)
www.de-feanhoop.nl/home/geschiedenis
www.brouwerijhetij.nl (brouwer van Vrijwit, alcoholarm witbier, verkrijgbaar bij It Polderhûs)

Meer foto’s:
Veel foto’s op de facebookpagina van Fries Nieuws-redacteur Albert Hendriks: www.facebook.com/AlbertHendriks1953

 Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

It Polderhûs van Herma en Bonnie Sikkes in De Veenhoop is in negen jaar tijd een zeer bekende en door velen gewaardeerde eet- en drinkgelegenheid geworden door de verfijnde Nederlandse keuken en de mooie plek aan het Polderhoofdkanaal, onderdeel van de Turfroute voor pleziervaarders. Dochter Myrthe, die samen met haar vader in de keuken te vinden is, is voornemens later de zaak over te nemen. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

 

Enerzijds authentiek, anderzijds modern: It Polderhûs. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Typisch De Veenhoop. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Wat veel grotere vakantieoorden hebben, heeft De Veenhoop ook, maar dan veel minder en in een rustiger en natuurlijker ambiance: vakantievilla’s aan vaarwater die te huur zijn, met of zonder sloep. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws.

Open Dagen Watersport Friesland 7-16 april 2023

/ , ,

Alle soorten boten op één showterrein: de provincie Fryslân

 SNEEK (NL) – Pleziervaarders die de eerste week van april met een boot onderweg zijn, hebben mazzel. Het is schitterend weer in vakantieland Friesland. De bruggen en sluizen worden alle bediend en de meeste horecabedrijven aan het water hebben de deuren wagenwijd opengezet en de terrassen opgetuigd, zoals restaurant Paviljoen Driewegsluis in Nijetrijne bij het sluizencomplex op de grens van Friesland met Overijssel.

Weer of geen weer, in de grote overdekte jachthaven van Nederlands grootste sloepenbouwer, Aquatec (Maril, Antaris, Makma) in Woudsend, heerst altijd een aangename sfeer. Foto’s: Albert Hendriks Fries Nieuws.

Redacteur Albert Hendriks van Fries Nieuws kan zich voorstellen dat u ook wel eens het water op wilt, maar u heeft geen boot. Die kunt u huren of kopen of u boekt een rondvaart met een praam of sloep, bijvoorbeeld in Sneek. Er worden de komende weken verschillende evenementen in de provincie georganiseerd, happenings die zowel voor de beginnende als de gevorderde watersporter interessant zijn. Voor VIP’s als u dus. Dit zijn de aanraders van Fries Nieuws:


7 April 2023 Terherne:
Een wonder is geschied, de Kameleon verdwijnt niet! En dat dankzij horecaondernemer Suzanne Kloosterman en projectontwikkelaar Erik Zwanenburg. Vanaf Goede Vrijdag kun je in Kameleondorp Terherne weer als vanouds overdekt en buiten spelen en speur- en vaartochten boeken: www.kameleonterherne.nl/dagje-weg/ Trek wel je ‘zondagse kleren’ aan zodat aan het eind van de dag goed te zien is waar je was.

7-8-10 april 2023 Akkrum:
Er is geen bedrijf in Nederland dat zoveel soorten open boten in de handel heeft: Boot Akkrum. Het bedrijf van de familie Jan-Jetze van der Meulen in Akkrum — waar anders — pakt drie dagen groots uit, binnen en buiten. Ze hebben roeiboten, maar 99% wordt voortgestuwd door een elektro- of dieselmotor. De keuze is reuze: www.bootakkrum.nl/nieuwsberichten/paasshow-2023/

7-8-10 april 2023 Woudsend:
Aquatec in Woudsend meldt dat wie op de paasshow op 7, 8 en 10 april een nieuwe of ingeruilde sloep van de merken Maril, Antaris of Makma koopt, direct de overdekte jachthaven uit kan varen. Wel eerst afrekenen natuurlijk, maar dat is voor iemand die een sloep wil meestal geen punt: hij heeft geld aan de kant gelegd voor expedities op plekken waar je met grote boten niet kunt komen. Aquatec is de grootste sloepenbouwer van Nederland, waarschijnlijk van heel Europa, want nergens is de sloep zo populair als in ons land. Bij directeur Klaas Schiphof in Woudsend lopen trouwens ook all-weather-cruisers van stapel: sloepachtige boten met een kajuit en echte kajuitmotorjachten, niet van staal, maar van onderhoudsarm polyester, net als de sloepen. Meer info: www.maril.nl/paasshow-2023/

8 April 2023 Sneek:
Hervatting rondvaarten door de grachten van Sneek. Robert Toussaint schippert en schittert weer, maar niet in zijn eentje, want zo druk hebben ze het in de waterstad. Meer info: www.grachtenrondvaartsneek.nl

8 April 2023 Sneek:
Gerard Jansen, organisator van sloepentochten voor individuele op- en rondstappers en groepen in Sneek, heeft zijn museumschip Venezuela vaarklaar gemaakt en comfortabel ingericht. Bij hem krijg je geen houten kont. ’s Morgens om tien uur vliegen de trossen over de Oosterkade. Weduwe Joustra is in het kader van Jansens open dag verantwoordelijk voor de warming up. Wie durft? Meer info: www.rondvaart-allure.nl

10 April 2023 Terherne:
Tweede Paasdag van 11.00 tot 17.00 uur kun je in Terherne genieten van de feestelijke opening van het watersportseizoen met lokale topartiesten als Roland Jansma, Mark de Schiffart, Suzanne Kloosterman en Gisela de Schiffart. Wat er allemaal uitgespookt en gekookt wordt vind je hier: https://www.genieteninterherne.nl/nl/activiteiten/activiteiten-overzicht/opening-watersportseizoen

14-15-16 April 2023 Sneek:
Er zijn tal van bootshows, maar deze is op één na de leukste: Motorboot Sneek. Meer dan 400 gebruikte en nieuwe motorjachten liggen met wat er aan bungelt, rubberbootjes en zo, op watersportpark ’t Ges in Sneek. De absolute topper is deze boot van de werf Super Lauwersmeer uit Noardburgum: http://www.friesnieuws.nl/the-worlds-smallest-and…/ Het evenement is met name bedoeld voor mensen met centen, dus je ziet er ook heel dure auto’s. Mocht u de waarschuwing ‘Koop een boot, werk je dood’ hebben gehoord: op het terrein zijn ook veel bootverhuurders gevestigd. Daar kun je gerust even om de hoek kijken, bijvoorbeeld bij Richard Veldman (Veldman Yacht Charters), Sandra Zipp-Reineman (Sanzi Yachtcharter), Conny en Judith Smits (Holiday Boatin), Harm van der Wal (Babro Yachting) of Nanne Piter Lenes (Yachtcharter Sneek). Meer info: www.motorbootsneek.nl

15-16 APRIL 2023 Langweer:
In de hoofdplaats van de voormalige gemeente Doniawerstal openen sloepenbouwer en -verhuurder én stuntman Bauke Jonkman en handlangers het watersportseizoen met wedstrijden op de Langwarder Wielen waaraan bijna 50 skûtsjes deelnemen. Daarmee is de plas bij Joure zo vol dat veel schippers elkander bijna of helemaal zullen rammen, bij voorkeur midscheeps natuurlijk, en dan zo te keer zullen gaan dat het aan te raden is om gehoorbeschermers mee te nemen. Skûtsjeschippers kunnen vreselijk vloeken, dus daarom geen skûtsjesilen op christelijike feestdagen, maar in het heidense weekend dat erop volgt. Naast schuitjezeilen is in Langweer veel meer te beleven, onder andere in de dorpsstraat bij Jetze Wapen van Langweer. Daar treden artiesten op. Kijk ook hier: www.visitlangweer.nl/evenementen/

15 APRIL 2023 Akkrum:
Boot Akkrum organiseert zaterdag 15 april een proefvaardag. Je kunt dan als vervolg op de paasshow op 7, 8 en 10 april van de onderneming proefvaarten maken met verschillende open boten uit het omvangrijke programma, van opblazers tot sloepen en tenders. Zie hier wat monteur Herman van der Wal en zijn maten startklaar hebben liggen: www.bootakkrum.nl

Meer info:
Veel foto’s op de facebookpagina van Fries Nieuws-redacteur Albert Hendriks: www.facebook.com/AlbertHendriks1953

 Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

Weer of geen weer, in de grote overdekte jachthaven van Nederlands grootste sloepenbouwer, Aquatec (Maril, Antaris, Makma) in Woudsend, heerst altijd een aangename sfeer. Foto’s: Albert Hendriks Fries Nieuws.

Varen is héél anders dan je over de weg verplaatsen: heel relaxed, gemoedelijk en bovenal verrassend, want vanaf het water ziet Nederland er heel anders uit dan vanaf de vaste wal. Foto’s: Super Lauwersmeer, Albert Hendriks Fries Nieuws, Aquatec (Antaris, Maril, Makma)

 

Wereldwijd uniek: sloep aan het terras afmeren, dineren en overnachten. Het kan bijvoorbeeld in ’t Schippershuis in Terherne, waar 10 april (tweede paasdag) het watersportseizoen feestelijk wordt geopend. Foto: Albert Hendriks Fries Nieuws.

 

Goed nieuws na sloopberichten: Café De Veehandel in Spanga wordt gerestaureerd!

/ , ,

Passie van Carolien en Hein de Vries is klus klaren waar anderen niet eens over peinzen

 SPANGA (NL) – Kleine aardbevinkjes doen buurvrouw Merel Boon 3 april 2023 om 16.00 uur naar buiten spurten. Haar huis danst op het veen zegt ze. Oorzaak: in het slooprijpe deel van café De Veehandel in Spanga (Zuid-Friesland) trillen medewerkers van Theo Janmaat uit Mijdrecht holle stalen buispalen met een doorsnee van 27 cm en een gemiddelde lengte van vijf meter dwars door het laagveen tot op de eerste draagkrachtige zandlaag. Daar komt heibel van! Mevrouw is confrontatietherapeut, getuige een bord aan de Spangahoekweg. Dit kan een mooie voorstelling worden!

De herstelwerkzaamheden aan het monumentale deel van eetcafé De Veehandel aan de Spangahoekweg in Spanga, naast de moderne aanbouw dat gewoon in bedrijf is als café en restaurant, zijn begin april 2023 van start gegaan met het plaatsen van 66 funderingskolommen door Theo Janmaat uit Mijdrecht. Foto: Albert Hendriks Fries Nieuws.

Maar nee hoor, ze is blij dat Carolien De Vries en haar man Hein de Vries het 150 jaar oude café, tot september 2020 een bouwval van Zus Huizinga, opknappen, dit in tegenstelling tot eerdere berichten van RTL Nieuws en Fries Nieuws. De gemeente Weststellingwerf en de provincie Fryslân hebben namelijk kort voor het ‘sloopbericht’ toegezegd respectievelijk €7.500,- en €25.000,- te steken in de redding van het beeldbepalende monument in de Groote Veenpolder. Daar is niet alleen buurvrouw Merel blij mee, maar ook haar man, huisschilder van professie. En de andere buren, die vanmiddag uit hun comfortzone werden gevibreerd, zijn ook verheugd.

De ‘Boontjes’ zijn vijf jaar geleden van de randstad naar Spanga verhuisd om betaalbaar te kunnen wonen in een vrijstaand huis. “In Almere betaal je voor een simpel rijtjeshuis al drieënhalve ton. Voor veel minder geld heb je hier flink wat ruimte in en om het huis,” motiveert Piet Boon zijn verhuizing naar één van de eigenaardigste dorpen van Friesland. In huizen die bijna kopje onder gaan in het veengebied, omdat het er eigenlijk niet nat genoeg is, wonen bijzondere mensen: super optimistisch, artistiek, natuurminnend en ondernemend. Daar passen verpleegkundige Carolien en rijschoolhouder Hein de Vries mooi bij.

Het stel uit Sonnega, waar het ook al een boerderij opknapte, is al helemaal ingeburgerd, zonder cursus. Zaterdag 8 april verzorgen ze voor de tweede keer de catering bij de tractorpullingwedstrijd vlakbij hun eetcafé, dat ook een nieuwbouw omvat. 14 april om 12.00 uur gaat hun restaurant weer open na een winterstop van drie maanden. Die hebben ze gebruikt voor de voorbereiding van de reconstructie en restauratie van de meest besproken kroeg in het zuiden van Friesland. Veel, héél veel gaan ze zelf doen.

Wanneer ze de enorme klus, waar geen normaal mens aan zou beginnen, denken te hebben geklaard? Hein de Vries haalt zijn schouders op, met een glimlach, dat wel. Vijf jaar? “Dat kan zomaar. Ik heb echt geen idee. We zien wel.” Zijn vrouw, net terug van haar werk in het ziekenhuis Isala in Zwolle: “Soms denken we inderdaad wel eens: waar zijn we aan begonnen.” Ook zij lacht de uitdaging tegemoet, dus komt het vast goed.

Ondertussen helpt Hein een buis in de kraan, één van de 66 die de nieuwe fundering gaan vormen van het te restaureren café. De bediener van de kraan en het heimachientje in de gelagkamer kijken steeds omzichtig om zich heen: één verkeerde beweging en je ligt onder een enorme hoop puin. Als alle buizen zijn geplaatst, worden ze gevuld met beton en constructief verbonden met de muren die nu min of meer zweven en met dikke balken in het gareel worden gehouden. Een spannend klusje.

Omrop Fryslân
Meer over de restauratie van café De Veehandel in Spanga en de passie van Carolien en Hein de Vries in het journaal Hjoed (Fries voor vandaag) van Omrop Fryslân op 4 april 2023 vanaf 17.00 uur.

Meer info
www.veehandelspanga.nl

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden

Verpleegkundige en restauranthoudster Carolien de Vries staat Timo Jepkema van Omrop Fryslân televisie te woord. Foto’s: Albert Hendriks Fries Nieuws.

 

Hein de Vries: rijschoolhouder, chef-kok én bouwvakker. Foto’s: Albert Hendriks Fries Nieuws.

Onbegonnen werk? Niet voor Hein en Carolien de Vries die in Sonnega ook al een oude boerderij in goede staat terugbrachten. Foto’s: Albert Hendriks Fries Nieuws.

Vrouw 2023: WTC Expo in Leeuwarden is drie dagen het leukste winkelcentrum van Nederland

/ , , ,

Lentehappening met honderd stands

LEEUWARDEN (NL) – Mannen die van hun vrouw af willen, voor een dag, die wijzen haar op de beurs Vrouw! in WTC Expo in Leeuwarden. Vrijdag 24 maart (13.00-22.00 uur), zaterdag 25 maart (10.00-18.00 uur) en zondag 26 maart (10.00-18.00 uur) is het Leeuwarder tentoonstellingscomplex dé shopping mall van Nederland met meer dan 100 stands = winkeltjes. Spanning en sensatie!

Het al twaalf fashion stores omvattende modehuis Jensen van Ben Eggengoor uit Lemmer presenteert zich groots met vooraanstaande merken als Mi Piace en Stonecast. Boudien Hoekema van The Dutch Jewelry Company legt vrouwen op eigen verzoek aan de ketting, die weer bevrijd kunnen worden door facilitair medewerker Jacco van Emst van het beursgebouw. Als hij er is…..

Lees meer Vrouw 2023: WTC Expo in Leeuwarden is drie dagen het leukste winkelcentrum van Nederland

Mevrouw de Molenaar, korte-keten-bakker aan de Elfstedenroute, gebruikt oergraan voor oerbrood: Mennobôle

/ ,

Mennonieten smokkelden gedurende 500 jaar over de hele wereld graan in zomen van kleding

WITMARSUM (NL) – Bakkers zijn er bij de vleet in Friesland, maar bakkers met lef zijn er niet zoveel. De meesten zijn wel ambachtelijk bezig, maar branden hun vingers niet aan uitstapjes. Stel je voor dat het aanslaat. Of dat een klant vraagt: “Doge jo wol?”, Fries voor “Ben je wel goed snik?” Gezien de bekendste Friese streekproducten, populair bij toeristen vanwege de lange houdbaarheid en lage prijs, lijken suiker en witte bloem de belangrijkste grondstoffen in Friese brood- en banketbakkerijen. Sûkerbôle, suikerbrood waarin bijna een halve vrachtwagen bietsuiker zit. Dúmkes, ook vol suiker en zo hard als kasseien, aanbevolen door makers van gebitsprothesen. Krûdkoeke’, een wapenstok die je niet zonder vergunning bij je mag hebben. Keallepoat, Karamel Koeke en Sûkerlatte, Oranjekoeke: alle stijf staand van de goedkoopste smaakstof – suiker – en één kenmerkende smaak: mierzoet. Waardevolle vitamines, bouwstoffen en vezels zitten er niet in. De inname van grote hoeveelheden suiker zorgt voor overbelasting van je alvleesklier, overgewicht, diabetes type 2 en draagt ook bij aan een hoog cholesterolgehalte, hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten.

En het dagelijks brood in Friesland? Meestal zo luchtig, dat het haast vanzelf van de tafel opstijgt. Alleen supermarkten met een bake-off oven lijken gezonde alternatieven voor ‘gebakken lucht’ aan te bieden. In ieder geval veel meer keuze. Of zijn er toch echte warme bakkers in Fryslân die buiten de lijntjes durven te kleuren, met beleid met suiker omgaan en met de nodige vakkennis en creativiteit kans zien een bijzonder smakelijk en voedzaam product op de toonbank te zetten? Ja zeker, Mevrouw de Molenaar in Witmarsum bijvoorbeeld.

Christa Bruggenkamp en haar assistent Jippe Braaksma zou je rebelse bakkers kunnen noemen. Zij bakken hoofdzakelijk op bestelling om verspilling tegen te gaan, ontwikkelen unieke producten van grondstoffen uit de kortst mogelijke ketenn die verrassend natuurlijk en heerlijk smaken. En iedere week hebben ze wat nieuws in de schappen onder de balken van de molen. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Christa Bruggenkamp heeft zich in de categorie zeldzame bakkers genesteld. Zij runt met haar rechterhand Jippe Braaksma uit Eastermar een bakkerij in een schuur naast molen ‘De Onderneming’ in het Friese Witmarsum. Dit mooie dorp ligt aan de Elfstedenroute tussen Bolsward en Harlingen. Mevrouw Bruggenkamp is niet alleen bakker, maar sinds 2015 ook molenaar van ‘De Onderneming’. Haar assistent is trouwens ook molenaar, maar niet meer dan dat, want Christa heeft een prima partner thuis, een bouwvakker.

Graan met een interessant verleden
Zij, Mevrouw de Molenaar, maalt het graan tot meel voor haar eigen brood- en banketproducten. Als het een beetje kan haalt ze het graan uit de buurt, in ieder geval uit Nederland. Aan één graansoort, Turkey Red Wheat, is een heel verhaal verbonden, een tijdbalk van meer dan 500 jaar. Het historische traject begint met de geboorte van Menno Simons in 1496 in Witmarsum. Hij, aanvankelijk katholiek priester in Utrecht, kapelaan in het vlakbij Witmarsum gelegen Pingjum en vervolgens pastoor in zijn geboortedorp, werd de grondlegger van de Nederlandse Doopsgezinde Kerk en uiteindelijk het tot in de Verenigde Staten van Amerika actieve kerkgenootschap Mennonieten. De Menisten, Doopsgezinden zo u wilt, moesten mede vanwege hun pacifistische inborst gedurende honderden jaren om de haverklap een veilig heenkomen zoeken. Zo stichtten ze her en der, vooral in Oost-Europa, onder andere in het huidige Oekraïne, kolonies. Steeds namen ze stiekem hun eigen graan mee, onder andere verstopt in de zomen van hun kledij, als onderdeel van hun survivalpakket: Turkey Red Wheat. Deze winterharde tarwe werd in 2013 in het kader van duurzaamheid, transparantie en een korte broodproductiecirkel herontdekt door Mennonitische akkerbouwers in Amerika. Een grote supermarkt in Ohio bracht Turkey Red Wheat tarwebrood met succes op de markt.

Geslaagd
Boer Menno de Vries in Witmarsum, ook Doopsgezind, kreeg via via lucht van de geslaagde herintroductie van het eeuwenoude graan in de USA dat bewees tegen een stootje te kunnen. In het najaar van 2018 zaaide De Vries de Mennotarwe in op een klein deel van zijn land. Hij had een deal gesloten met Christa Bruggenkamp van de plaatselijke molen die de oogst in de zomer van 2019 zou vermalen tot hoofdingrediënt van de door haar te bakken nieuwe Mennobôle, Fries voor Mennobrood. Het van-akker-naar-bakker-experiment slaagde wonderwel, overigens na steeds naar beneden bijgestelde verwachtingen. Het langstengelige Turkey Red Wheat bleek onverwacht goed bestendig tegen het wisselvallige Nederlandse weer, dat extra rumoerig is aan de Waddenzeekust waar melkveehouder en akkerbouwer De Vries zijn land heeft.

Naar Witmarsum
De door enthousiasme gedreven en geen uitdaging uit de weg gaande Christa zag kans prima brood van De Vries’ graan te bakken, hetgeen geen eenvoudige opgave was. Het graan had namelijk een uitzonderlijk hoog eiwitgehalte en een heel laag zetmeelgehalte. En nu? Mevrouw De Molenaar bakt elke vrijdag- en zaterdagmorgen Mennobôle, nóg smakelijker, voedzamer en authentieker dan de ‘first editions’. Ze doet dit grotendeels op bestelling, naast meergranenbrood, desembrood en wekelijks wisselende specials. Suikerbroden en kaneelbroodjes vind je soms ook in de manden van haar winkel onder de balken van de molen. Om een beeld te krijgen wat zij en medewerker Jippe allemaal bakken moet je even naar het Mouneplein in Witmarsum, maar ga dan wel vroeg. Dit zijn de openingstijden: vrijdag 15.30 – 18.30 uur, zaterdag 10.00 – 13.00 uur. Maak dan ook even een wandeling door Witmarsum: het is één van de mooiste dorpen van Friesland. Dat laat ik u in een volgend bericht zien.

Tip
Over het graan Turkey Red Wheat, Menno Simons, Witmarsum, de Mennonieten en de ultrakorte en duurzame route die molenaar en bakker Christa Bruggenkamp volgt bij de productie van brood en banket heeft Klaas Smit, ook woonachtig in Witmarsum, een heel leuk boekje geschreven. De pocket is verkrijgbaar in de molenwinkel in het Nederlands, Duits en Engels.

Meer info:
www.facebook.com/mevrouwdemolenaar
www.mevrouwdemolenaar.nl
www.mennobroodboek.nl

 Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

 

Bakker met lef, Jippe Braaksma. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Mennobôle: brood met een verhaal. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Korenmolen ‘De Onderneming’ met de bakkerij van mevrouw de Molenaar in Witmarsum aan de Elfstedenroute tussen Bolsward en Harlingen.
Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

De bakkerswinkel bevindt zich in een aanbouw van de molen. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Kijkje in de bakkerij van Mevrouw de Molenaar. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Duurzame bakkerij Mevrouw de Molenaar. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Watersportbeurs in Leeuwarden heeft succes met nieuwe opzet: meer bezoekers en enthousiaste exposanten

/ , ,

Boot Holland wordt in 2024 van 6 tot en met 10 maart gehouden

LEEUWARDEN (NL) – Gingen de exposanten van Boot Holland februari 2020 woensdags piepend, krakend en mopperend naar huis, zondag 12 maart 2023, na twee jaar stilstand vanwege corona, juist fluitend. Geen teleurstellend einde van de show midden in de week, maar afsluiting na een druk lang weekend. Een minder goed bezochte woensdag en donderdag gingen daaraan vooraf, maar die dagen kunnen worden gezien als een warming-up. Er waren ook exposanten die de eerste dagen juist heel goed vonden, maar net wat je handel is. De ten opzichte van 2020 omgekeerde openstelling heeft in ieder geval goed uitgepakt voor de watersportbeus in WTC Expo in Leeuwarden: 28.500 bezoekers meldt woordvoerster Merel van der Weijde trots. De voorlaatste beurs met vier gevulde hallen trok 2.500 minder.

Al is Boot Holland geen grote watersportbeurs, vergeleken met bijvoorbeeld Boot in Düsseldorf, toch kijk je je er elke keer weer de ogen uit en heb je vragen. Is dat blauwe motorjacht Nova in de stand van Smelne Yachtcenter en Yachtbroker uit Drachten echt niet van staal? De polyester boot heeft alles van een hedendaags in staalbouw vervaardigde kruiser, ook qua design. Het is een product van Poly Nautic b.v. uit Woudsend. Wypke Veenje van Smelne doet de verkoop van het jacht dat in serieproductie een geduchte concurrent kan worden van in staal uitgevoerde schepen, waarvoor haast geen vakmensen meer te vinden zijn, de nieuwbouwprijzen de romp uit vliegen en de levertijden soms zo lang zijn dat je — bij wijze van spreken — blij mag zijn dat je bij aflevering nog leeft. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

In de nieuwe opzet is een hal geschrapt en daar was de pret beslist niet minder om, constateerden niet alleen de beursorganisatoren Sjoerd de Jong en Gerda Brouwer, maar de meesten van de 250 deelnemers en de duizenden bezoekers. Zij lieten zich niet van de wijs brengen door het winterse weer en code geel en oranje. Gezellig, overzichtelijk, laadrempeliger en toegankelijker dan de niet meer bestaande HISWA in de RAI en Boot in Düsseldorf. Op de internationale Duitse show was geen sloep of snelle tender van naam te bekennen. De Leeuwarder organisatie zag kans de meeste vooraanstaande sloepenbouwers en dealers te interesseren, zo ook startups als Impacd Boats van Peter de Boer en Marieke de Boer met 3D geprinte open boten van gerecyclede kunststof. Niet deelnemen komt de afhakers, de grote jongens, mogelijk duur te staan, want nieuwelingen en jong gevorderden met trendy en comfortabele sloepen hadden niet te klagen over belangstelling.

Lees meer Watersportbeurs in Leeuwarden heeft succes met nieuwe opzet: meer bezoekers en enthousiaste exposanten

Nieuwsbrief

Updates van het belangrijkste nieuws.

Nieuws over recreatie, toerisme, winkelen, uitgaan en bedrijven in Friesland en omgeving. Gouden Tips voor speciale aanbiedingen, evenementen, shows & acties.

Copyright © 2025 Fries Nieuws

Nuttige informatie delen?

Geef ons een tip! Help onze redactie door belangrijk Fries nieuws, interessante Friese verhalen of opvallende gebeurtenissen met ons te delen.

Tip de redactie

Rubrieken