Staatsbosbeheer maakt in Friesland kilometers boomwallen met de grond gelijk: natuurliefhebbers woest

Hout van boomwallen verkocht aan fabrikant van energie- en lijmvretende bouwplaten

WOLVEGA (NL) – Bomenrijen in uitgestrekte weidegebieden, zoals in het Friese Sonnega ten westen van Wolvega, vangen niet alleen wind af (50% tot op een hoogte van 7 tot 8 keer de hoogte van de bomen), maar dienen ook als schuilplaats voor in het wild levende dieren en als schaduwplek voor grazend vee, belangrijk nu de zomers steeds warmer worden. Langwerpige stroken bos, zoals windsingels en boomwallen, zijn ook voedselbossen voor vogels en insecten en binden stikstof. Ze vergroten de biodiversiteit en niet zo’n klein beetje ook. Vraag maar aan natuurfotograaf Ruurd-Jelle van der Leij die druk is met het bouwen van een netwerk van kleine natuurgebieden in Nederland, vooral ook in en om zijn woonplaats Oldeholtpade in Zuidoost-Friesland.

Boomwallen en brede stoken bos (boomsingels) ten westen van Wolvega in Zuid-Friesland worden door Staatsbosbeheer met de grond gelijk gemaakt. Geen politicus in de provincie die zich er druk om maakt — bestuurders hebben de handen vol aan hun (her)verkiezingscampagne — maar natuurliefhebbers wel, en ook boeren.
Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

20 Februari 2023 berichtte Fries Nieuws over de uitgebreide kaalslag in het weidegebied bij Wolvega, pal naast het Natura 2000 gebied Rottige Meente dat een forse overbelasting van stikstof kent. Diverse media haakten vervolgens in op de door redacteur Albert Hendriks gemelde radicale ingrepen van Staatsbosbeheer zo vlak voor het nieuwe broed- en groeiseizoen. Kilometers boomwallen zijn met de grond gelijk gemaakt.

Lees meer Staatsbosbeheer maakt in Friesland kilometers boomwallen met de grond gelijk: natuurliefhebbers woest

Moet je zien tijdens Elfstedentocht: Terp Hegebeintum met museum, kerk en state

Tot monniken dijken bouwden woonden Friezen op bulten van klei, mest en zoden

HEGEBEINTUM (NL) – Tot de afgraving van zo’n 750 van de ruim duizend terpen en wierden in de kuststreken van Friesland en Groningen — vanaf 1840 — zag het Waddenland er min of meer heuvelachtig uit. Er waren volgens sommige historici wel 1300 van zulke vijf tot tien meter hoge woonheuvels; het is maar net wat je een terp (Friesland) of wierde (Groningen) noemt. De nederzettingen ontstonden vanaf ongeveer 600 voor Christus op natuurlijke verhogingen in het landschap, meestal op kwelderwallen en oeverwallen van rivieren als de Eems, Fivel, Riet (Oude Riet), Hunze, Lauwers en Boorne. Bewoners beschermden zich in de vruchtbare kleistreek tegen het almaar stijgende zeewater door de woonlocaties op volkomen circulaire wijze te verhogen met afval, mest van vee en graszoden. Zo werd de terp nóg vruchtbaarder.

Rondleiding in Hegebeintum op 18 februari 2023 met gids Bauke Hoogland.
Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Dijken om het water tegen te houden kwamen er pas tussen 1000 en 1200 na Christus door toedoen van monniken vanuit de vele, soms heel grote kloosters in Friesland (bijvoorbeeld Claercamp ten zuidwesten van Dokkum) en Groningen (bijvoorbeeld de St. Bernardusabdij in Aduard ten westen van de stad Groningen). Door de steeds betere bedijking vond men in de 19de eeuw dat de de terpen en wierden niet meer zo groot en sterk hoefden te zijn. Anno 2023 zou er anders over gedacht worden. Terpbazen en schippers bedachten om de terpen tot bijna aan de voordeur van de woningen en kerk weg te spitten om de zeer vruchtbare grond uit wel vijf meter dikke lagen per skûtsje en praam naar de arme zandgronden te vervoeren, tot aan de geestgronden van Hillegom en Sassenheim, de bollenstreek. De Keukenhof in Lisse staat binnenkort in bloei dankzij een eeuw geleden aangevoerde Friese terpaarde.

Historische highlight op Elfstedenroute
Hoe mal dat afgraven ging wordt onder andere duidelijk in het Noord-Friese Hegebeintum waar aan de voet van de terp een nieuw bezoekerscentrum verrees en men onder leiding van een gids een wandeling langs een nagebootste afgraving en historische panden kan maken en een bezoek aan de uit de 12de eeuw stammende Romaanse kerk kan brengen. De hoogste terp van Friesland (8,80 m) verloor tussen 1900 en 1909 zoveel terrein dat de kerktoren honderd jaar later bijna omviel. Het terpmuseum met eet- en drinkgelegenheid, de terp en de kerk zijn zeer de moeite waard om te bezoeken. Je wordt er ontvangen en begeleid door super vriendelijke vrijwilligers als Jetty Reitsma, Bauke Hoogland en Klaas Winkel uit het naburige Ferwert, ook een mooi terpdorp dat ooit veel omvangrijker was. Zij, drie van de in totaal 17 vrijwillige informanten en beheerders, wijzen u ook de weg naar de adellijke Harsta State uit 1843, 500 meter lopen van het bezoekerscentrum.

Friesland Holland Elfstedentocht
Fietsende gasten van de reisorganisatie Friesland Holland Travel Service komen op de route Harlingen-Franeker-Dokkum langs Hegebeintum (knooppunt 13 tussen Ferwert en Blije).

Meer info:
www.terphegebeintum.nl

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

 

Het gebruik van de uit het Duitse Eifelgebergte afkomstige tufsteen voor de bouw van de kerk wijst op ontstaan in de 12de eeuw. Het interieur wijkt sterk af van de doorgaans sobere inrichting van protestantse kerken. De bewoners van de nabij gelegen Harsta State hebben sterk hun stempel gedrukt op het interieur van de kerk, dat grotendeels wordt bepaald door één van de rijkste collecties rouwborden in Nederland. Rouwborden zijn herdenkingsborden en waren bedoeld om de herinnering aan de overledenen in ere te houden. Deze traditie was bij de adel in zwang van 1689 (het oudste bord) tot 1906 (het jongste bord). Sommige borden zijn eenvoudig van vorm terwijl andere juist royaal verguld en met allerlei symbolen versierd zijn. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Twee hardstenen gedenkplaten van rond 1760 met schitterend bewaard gebleven in hoog reliëf uitgevoerde beeltenissen markeren de grafkelder in de kerk. De gids legt u graag uit waar de benaming “rijke stinkerds” vandaan komt. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Het Van Dam orgel uit 1862 is in 2006 geheel gerenoveerd. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Eigenlijk een drama, de afgraving van meer dan duizend tot tweeduizend jaar oude terpen, waarvan de zeer vruchtbare aarde — met een grote archeologische waarde! — met skûtsjes naar onvruchtbare gronden in Nederland werd verscheept en daar verstrooid. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

De replica van de afgraving van de hoogste terp van Friesland, Hegebeintum (8,80 m). De reconstructie werd in 1997 gerealiseerd.
Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Het nieuwe bezoekerscentrum Terp Hegebeintum met museum, wisselexpositieruimte, café, archeologisch steunpunt en toeristisch informatiecentrum voor de regio wordt gerund door vrijwilligers als Klaas Winkel, Jetty Reitsma en Bauke Hoogland (v.l.n.r.)
Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

 

De reisorganisatie Friesland Holland Travel Service wijst u de weg. Hegebeintum is fietsknooppunt 13 tussen Ferwert en Blije, niet ver de Waddenkust. U kunt daar, bij het bezoekerscentrum van de terp, gratis uw e-bike opladen. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Museum Giethoorn over Flagellanten, Mennonieten en trek van turfgravers naar Friesland

Stilte voor de storm: Giethoorn

GIETHOORN (NL) – Geen Chinees te bekennen in Hollands Venetië, de bijnaam van het Overijsselse vervenersdorp Giethoorn. Een legertje Hollanders in een praam, een paar Friezen en nog een handvol niet te definiëren binnen- of buitenlanders met een Brabants accent. Daar moest het waterpretpark het vrijdag 24 februari 2023 mee doen. Maar dat wordt gauw anders nu het voorjaar nadert en het aantal zonuren flink gaat oplopen. Trouwens, met klereweer kun je je ook vermaken in het dorp: in de vele restaurants en in de historische boerderij waarin Museum Giethoorn ’t Olde Maat Uus ondergebracht is. Daar ontdek je dat Friese veendorpen, waar eeuwenlang turf werd gedolven, veel gemeen hebben met Giethoorn.

Het is 24 februari 2023 nog stil in Giethoorn, al zijn veel zaken en Museum Giethoorn al geopend en helemaal klaar voor een druk vaarseizoen. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

De Gietersen trokken, nadat ze letterlijk en figuurlijk het hoofd niet meer boven water konden houden — na roofbouw op eigen grond — naar Friese plaatsen als Bantega en Oosterzee-Gieterseburg. De Gietersevaart aldaar werd gegraven voor de afvoer van turf per schip vanuit het turfwingebied tussen Lemmer en Bantega, later de Echtener en Groote Veenpolder. De turfgravers uit Giethoorn waren daar als arbeidsmigranten, en later inwoners, in de 18-de en 19-de eeuw actief.

Flagellanten en Mennonieten
Maar ook op het gebied van geloof zijn er overeenkomsten met Friesland, met name kijkend naar een plaats als Witmarsum, de bakermat van het Mennonisme, de latere Doopsgezinde kerk. Aan de Gieterse Doopsgezinden gingen Flagellanten vooraf. Die vestigden zich in de 13-de tot 15-de eeuw in het uitgestrekte Overijsselse moeras — toen nog rijkelijk bedeeld met hoogveen, in die tijd een belangrijke brandstof — om aan vervolging te ontsnappen, net als de Mennonieten later. Maar de Doopsgezinden waren bij lange na niet zo fanatiek als de Flagellanten en zeker niet dweepziek. Laatstgenoemden pijnigden zich in het openbaar om Gods barmhartigheid af te dwingen. De benaming Flagellant is afgeleid van het Latijnse woord ‘flagellum’ dat gesel of zweep betekent.
Geestelijk leider Menno Simons uit Witmarsum, een dorp tussen Bolsward en Harlingen, en zijn gestaag groeiende groep volgelingen, die zich openlijk zeer kritisch uitten over de Rooms Katholieke kerk en haar monopolie, zijn van ná 1500. Dat geldt ook voor de Mennonieten in Giethoorn. Het ruige en natte gebied was dus ook na de Middeleeuwen ideaal om uit het zicht van het gangbare of verfoeide gezag te blijven, wat ook in de Tweede Wereldoorlog bleek.

Meer info:
www.museumgiethoorn.nl
www.friesnieuws.nl/verborgen-bedevaartsoord-in-friesland-menno-simons-monument-in-witmarsum/ (over geschiedenis en monumenten van Menno Simons in Witmarsum)

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

Boerderij ’t Olde Maat Uus waarin Museum Giethoorn over twee verdiepingen ondergebracht is. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

De Doopsgezinde kerk, het Godshuis van de Mennonieten in het centrum van Giethoorn, naast Museum Giethoorn. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

 

Na drie jaar leegstand: restaurant, likeurbrouwerij en proeverij in It Pottebakkershûs in Workum!

History based food and drink experience in monumentaal pand

WORKUM (NL) – Drie jaar was het op vegetarische en visgerechten georiënteerde restaurant It Pottebakkershûs aan de Merk in Workum gesloten. Vanaf 1 april 2023 kun je er weer genieten, maar dan van de Friese keuken onder leiding van Sjirger Holthuis (56) en zijn compagnon Piet Bakker (62). Holthuis was manager bij hotel-restaurant De Wijnberg in Bolsward, Bakker (62) bezit met zijn 27-jarige zoon Willem het populaire visrestaurant Sudersee aan de Buren in Hindeloopen. In die eet- en drinkgelegenheid aan de oude Zuiderzeedijk is sinds 2020 ook een likeurbrouwerij gevestigd, Puur Sudersee genaamd. Voor dit bedrijfje zocht Bakker expansie in een andere Elfstedenstad. Al speurend kwam hij in contact met eigenaar Henk de Haas van het monumentale vastgoed waarin het tamelijk idealistische Workumer restaurant jaren zetelde.

Er komt gauw weer leven in It Pottebakkershûs aan de Merk, het ’s zomers bij mooi weer altijd bruisende marktplein van Workum. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Voormalig reder De Haas bood de Hindelooper horeca-ondernemer onderdak voor zijn vrij nieuwe, maar al vlot groeiende brouwerij met proeflokaal, gistingsketels, rijpingsvaten, taporgels, flessen en cadeaushop. Omdat Bakker al de handen vol heeft aan zijn restaurantbedrijf in Hindeloopen, besloot hij voor Workum een deal te maken met een ervaren horecaman. Holthuis was toe aan een nieuwe uitdaging en die vond hij dus via Bakker op de stoep van het uit 1780 daterende pottenbakkersatelier.

Lees meer Na drie jaar leegstand: restaurant, likeurbrouwerij en proeverij in It Pottebakkershûs in Workum!

Wandelroute door drie gemeenten in Gouden Friese Wouden is Wandelroute van het jaar 2023

Stellingenpad van Nivon Natuurvrienden in zelfde regio als Elfdorpenroute

WOLVEGA (NL) – Het nieuwste Nivon Natuurvrienden wandelpad door de Friese gemeenten Opsterland (Beetsterzwaag), Ooststellingwerf (Oosterwolde) en Weststellingwerf (Wolvega), het Stellingenpad, is 18 februari 2023 op de Fiets- en Wandelbeurs in het Belgische Gent verkozen tot Wandelroute van het Jaar 2023. Dit is de prijs voor de beste wandelroute van de Benelux. Wandelroutes die het Stellingenpad achter zich liet zijn het Betuwepad, de Tour du Pays de Bouillon door de Ardennen, de National Park Trail door Belgisch Limburg en de Hoge Kempen, en de Heuvelrug-hike over de Utrechtse Heuvelrug.

Wandelen in de bossen (onder andere van het grote Landgoed de Slotplaats van Natuurmonumenten), op de heidevelden en de zandverstuivingen van Bakkeveen en aansluitend genieten van lokale hapjes en drankjes in restaurant en bezoekerscentrum De Slotplaats waar Jouke-piet Drijfhout en Mieke Rijnbeek de scepter zwaaien. Bakkeveen ligt in de gemeente Opsterland. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Het Stellingenpad is uitgezet in hetzelfde provinciegrenzen overschrijdende gebied waar de in 2019 geïntroduceerde Elfdorpenroute op de fiets van de bij de SGR aangesloten reisorganisatie Friesland Holland Travel Service BV loopt. Die route, de tegenhanger van Friesland Holland’s populaire Elfstedenroute, wordt waarschijnlijk pas in 2024 of 2025 boekbaar. Boekers krijgen dan dezelfde services als bij de Elfstedentochten van Friesland Holland, zoals een reisboek, bagagevervoer van hotel naar hotel, snelle pechservice en mobiliteitsgarantie. In het bosrijke en romantische oosten van Friesland zijn momenteel (2022 en 2023) te weinig hotels beschikbaar voor een goede uitvoering van de Elfdorpenroute, die met ruim 400 km twee keer zo lang is als de Elfstedenroute.

Lees meer Wandelroute door drie gemeenten in Gouden Friese Wouden is Wandelroute van het jaar 2023

Schippersvrouwen – Verhalen boven water

8 Maart 2023 presentatie in nieuwe Skûtsjezaal Fries Scheepvaartmuseum Sneek

SNEEK (NL) – Sippy Tigchelaar, tot voor kort werkzaam bij de NOS en Omrop Fryslân en tientallen jaren verslaggever van het skûtsjesilen, en Alice Booij, werkzaam in de journalistiek en communicatie en zeer betrokken bij het Fries Scheepvaart Museum in Sneek, hebben de verhalen van vijftien sterke schippersvrouwen boven water gehaald. Je vindt ze terug in een 232 pagina’s tellend hardcover boek dat 8 maart 2023 – Internationale Vrouwendag – officieel gepresenteerd wordt voor genodigden in het Fries Scheepvaart Museum.

Cover van het boek ‘Schippersvrouwen – verhalen boven water’. Foto: Collectie Fries Scheepvaart Museum

Rowena van der Wal van uitgeverij Noordboek: “Wanneer het over de binnenvaart gaat, blijft de rol van de schippersvrouw meestal onderbelicht. Toch is zij van onschatbare waarde geweest. Samen met haar man, en vaak ook hun kinderen, hield ze het schip in de vaart. Hoe beleefden vrouwen aan boord van skûtsjes en en andere vrachtschepen de schipperij? Het was een hard bestaan, zonder veel aandacht voor verdriet en emoties. In de kleine roef van het schip kwamen de kinderen ter wereld, kookte de schippersvrouw het eten en deed ze de was. Ook was ze vaak verantwoordelijk voor de boekhouding en het onderwijzen van de kinderen. Bij het aanleggen van het schip had de schipper de hulp van zijn vrouw nodig, en was het ‘alle hens aan dek’. De vrouwen stonden ook op deze manier hun mannetje.”

Lees meer Schippersvrouwen – Verhalen boven water

Monumentenwacht Fryslân houdt conditie van 2.150 Friese erfgoederen in de gaten

Organisatie viert 50-jarig bestaan

LEEUWARDEN (NL) – Het is dit jaar 50 jaar geleden dat Monumentenwacht NL is gestart met inspecteren, adviseren en herstellen van Nederlands erfgoed. Monumentenwacht afdeling Fryslân ging ook in 1973 van start. Sindsdien inspecteert de stichting, gevestigd aan de Emmakade in Leeuwarden, op basis van lidmaatschap maar liefst 2.150 Friese erfgoederen. Niet alleen historische bouwwerken, maar ook groen, zoals historische parken en landgoederen, worden door de organisatie onder de loep gehouden.

De uit 1633 daterende Koepelkerk van Witmarsum, gelegen tussen Bolsward en Harlingen aan de Elfstedenroute. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Vanwege het jubileum onthullen Friese monumentenwachters, die gespecialiseerd zijn in werken op grote hoogte, grote geveldoeken aan markante, monumentale gebouwen. Dit gebeurt in sommige gevallen zelfs abseilend, vanaf grote hoogte, à la Greenpeace, bijvoorbeeld vanuit de toren van de Sint-Bonifatiuskerk in Leeuwarden.

Drones
De Monumentenwacht is in Nederland een dynamische organisatie, want er komen jaarlijks nieuwe monumenten, abonnees en inspectie-instrumenten bij. Denk bij het laatste aan het inzetten van drones, warmtebeeldcamera’s en endoscopen. Bovendien inspecteert de Monumentenwacht sinds een aantal jaar niet alleen historische gebouwen, maar ook ander cultureel erfgoed zoals archeologische en groene monumenten. Het doel blijft echter hetzelfde: eigenaren van cultureel erfgoed ondersteunen bij de duurzame instandhouding voor nu en toekomstige generaties.

Meer info:
www.monumentenwachtfryslan.nl

Vakantieland Friesland:
www.frieslandhollandtravel.nl (Vakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.elfstedentocht.org
www.frieslandholland.nl (bureau voor toerisme)
www.friesnieuws.nl (nieuws over toerisme in Friesland en randgebieden)

 

Door extra bedrijvigheid is de ene Friese molen veel aantrekkelijker dan de andere

Hoe houd je monumentale molens draaiende?

WOLVEGA (NL) – Gepensioneerd kunststofbewerker Willem van der Veen (74) en ambulancechauffeur Jurjen Bajema (66) uit Wolvega houden voortaan officieel korenmolen ‘Windlust’ in hun dorp draaiende nu Klaas Lenstra (81) uit Lemmer woensdag 8 februari 2023, afscheid heeft genomen als molenaar. Hij, zoon van Ebbel Lenstra die van 1901 tot 1979 beroepsmolenaar van de Wolvegaster windmachine was, was maar liefst 48 jaar vrijwillig leidend molenaar. Wethouder Roelof Theun Hoen van de gemeente Weststellingwerf bedankte hem met een lijvig molenboek en zijn echtgenote met een grote bos bloemen. In 2015 werd Lenstra al koninlijk onderscheiden met het lidmaatschap van de Orde van Oranje-Nassau.

De Gemeente Weststellingwerf is sinds 1943 eigenaar van het bouwwerk dat inmiddels meerdere restauraties en herinrichtingen achter de rug heeft. De zoveelste zit er aan te komen: mogelijk nog dit jaar een nieuw rieten dak waarop de kauwen (kraaiachtigen) geen vat hebben.

Een dynamisch monument: molen met bakkerij van Mevrouw De Molenaar in Witmarsum. Foto: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Op zoek naar bedrijvigheid
De ‘jonge’ opvolgers van Lenstra en wethouder Hoen hopen zo gauw mogelijk meer reuring in de Wolvegaster molen te krijgen. Dat ligt niet zo simpel, want de gemeente is de baas. Twee ronde etages met een doorsnee van pakweg 15 meter staan al jaren leeg en op de begane grond struikel je ook niet over inhoud. Tot 2009 zat de plaatselijke Oudheidkamer in de molen. Het streekmuseum heeft sindsdien onderdak in de voormalige burgemeesterswoning, wat noch voor de molen, noch voor het museum een slimme zet lijkt gezien de zeer lage bezoekersaantallen.

Er zijn molens in Friesland die het in combinatie met het tentoonstellen van regionaal erfgoed en ambachten het veel beter doen, zoals ‘De Onderneming’ in Witmarsum met een bakkerij (Mevrouw de Molenaar), ‘De Weyert’ in Makkinga (unieke samenwerking met museum, graanteler en bakker) en korenmolen ‘Het Lam’ in Woudsend (molen met drukbezocht oud-Hollands winkeltje en unieke producten).

Lees meer Door extra bedrijvigheid is de ene Friese molen veel aantrekkelijker dan de andere

De meest bizarre woonwijk van Nederland: Wellerwaard bij Emmeloord

In recreatiegebied verrijzen 25 kapitale villa’s op percelen tot 4 ha groot!

EMMELOORD (NL) – Tijdens een verkennende fietstocht in en om het Kuinderbos, tussen het Friese Lemmer en het Overijsselse Kuinre, kwam de redactie van Fries Nieuws eind januari 2023 in de gemeente Noordoostpolder in een gloednieuw natuur- en dagrecreatiegebied bij Emmeloord terecht: de Wellerwaard. Eens vruchtbare landbouwgrond van een handvol boeren op de voormalige bodem van de Zuiderzee, nu een pokdalig terrein waar je van de ene verbazing naar de andere fietst. Of wandelt.

Een grote oppervlakken opslurpende woonwijk voor de allerrijksten van de polder in een recreatiegebied voor Jan en alleman is het toppunt van absurditeit, stelt toerismepublicist Albert Hendriks uit Wolvega. Foto’s: Albert Hendriks, Fries Nieuws, de nieuwsdienst van het bureau voor toerisme van Fryslân en reisorganisatie www.frieslandhollandtravel.nl

Kapitale villa’s en landhuizen duiken achter de rietstengels en aan de zwemplas op, sommige nog in aanbouw. Kavels van 1500 tot 40.000 m2! De stomverbaasde redacteur Albert Hendriks, directeur van het bureau voor toerisme Friesland Holland en ook promotor van bezienswaardigheden in Noordoostpolder: “Zulke idioot grote bouwpercelen, dat in een land waar geen ruimte is, in ieder geval niet voor woningen die betaalbaar zijn voor jonge hardwerkende mensen die de bejaarden in leven moeten houden. Daar, aan de oostzijde van de A6, nabij de golfbaan, hadden in plaats van 25 patserige huizen ook 250 in de nieuwe natuur geïntegreerde woningen voor gezinnen met kinderen kunnen staan. Voor de nieuwe vruchtbare generatie polderbewoners een prachtplek zo dicht bij het meertje en het zandstrand. Nu blijken er vooral drooggevallen rijke senioren te wonen.”

Lees meer De meest bizarre woonwijk van Nederland: Wellerwaard bij Emmeloord

The world’s smallest and smartest superyacht? Super Lauwersmeer SLX54!

European Power Boat of the Year 2023 – Boot Düsseldorf Germany

The world’s smallest and smartest superyacht?
Super Lauwersmeer SLX54, made in Friesland Holland!

NOARDBURGUM (NL) DÜSSELDORF (D) – “We zaten met z’n drieën, Bastiaan Jousma, zijn broer Louis en ik op de watersportbeurs Boot 2020 in Düsseldorf te brainstormen over een nieuw model. We wilden een nieuwe stap zetten, naar een ‘next level’ naast de succesvolle Discovery-lijn van Super Lauwersmeer, waarvoor ik als jachtontwerper al tien jaar met de broers samenwerk. We koersten op een uniek stalen motorjacht, een schip met de eigenschappen, kenmerken en kwaliteiten van meerdere typen, maar dan samengepakt in één design jacht, met daaraan toegevoegd innvovaties die het varen nóg leuker maken. Natuurlijk hebben we op de beurs ook goed naar de wensen van potentiële kopers geluisterd en rondgekeken. Wat zijn de trends? Zo werd drie jaar geleden de basis gelegd voor de Super Lauwersmeer SLX54 die zaterdagavond 21 januari 2023 in Düsseldorf werd uitgeroepen tot European Power Boat of the Year 2023. De volgende dagen stonden belangstellenden in een lange rij bij de stand van Super Lauwersmeer in hal 1 om de boot van binnen te mogen bekijken. De SLX 54 leek wel een topattractie op de Efteling.”

Het nieuwe topmodel van Super Lauwersmeer is ondanks de eigen identiteit een echte SL: degelijk Fries, praktisch, doordacht, top afgewerkt en boordevol innovaties. De X respresenteert het concept, een crossover. De SLX54 verenigt twee jachtconcepten, namelijk die van een open kuip (OC) en achterkajuit (AC) en dat op een formaat van 17 meter bij deen romplengte van 15 meter. Geheel in lijn met het crossover-concept is ook het innovatiecve onderwaterschip. Louis en Bastiaan Jousma: “We hebben het beste van meerdere werelden gecombineerd.”

Aan het woord de 60-jarige yacht designer Arnold de Ruyter van AR Design in Purmerend. De in zijn eentje werkende tekenaar heeft naar aanleiding van de onderscheiding, net als de gebroeders Jousma, vele felicitaties in ontvangst mogen nemen. “Inderdaad, de prijs is een mooie waardering voor het denk- en maakwerk van ons drietjes, maar ook voor de medewerkers en toeleveranciers van Super Lauwersmeer. Dit gaat de hele wereld over. Mooiere reclame kun je niet krijgen.”
Het op Boot 2023 tentoongestelde jacht is al verkocht, met nummer twee is de werf halverwege en vervolgorders zitten in de pijplijn.

Anders dan alle andere
De European Power Boat of the Year Award, de Oscar in de jachtbouw, werd door een internationale jury van maritieme journalisten aan Super Lauwersmeer toegekend voor de categorie waterverplaatsers (displacement class). Het journaille is zeer lovend over het jacht vanwege de talrijke innovaties aan boord, het concept van een crossover (in dit geval een kruising tussen een waterverplaatser en een snelvarend jacht), de royale ruimte en de doordachte indeling van de drie verblijfsniveaus en het design. Het ontwerp van De Ruyter vinden de juryleden uniek voor staalbouw.
Kenmerkend voor de 17 meter lange Super Lauwersmeer SLX54, waarvoor je minstens 1,6 miljoen euro moet neertellen, zijn de integratie van een open kuip en achterkajuit in één model. Twee dekken, het beachdeck (terras aan water en zwemplateau) en de aangrenzende beachlounge, maken een grotere waterbeleving mogelijk, afhankelijk van de plek en het weer. De drie verdiepingen hebben elk hun eigen zitplaatsen en ambiance. Een nieuw ontworpen onderwaterschip maakt dat er sneller dan voorheen kan worden gevaren met een stalenmotorjacht met een gewicht van ruim dertig ton.

Luisteren naar mensen met wensen
Werfbaas Bastiaan Jousma: “De SLX54 is het resultaat van meer dan vijf decennia jachtbouwervaring van onze werf en onze drang naar perfectie. Gecreëerd door onze eigen vakmensen, ontstaan op basis van de wensen van onze klanten en gebouwd om ultiem te genieten op het water. Met de SLX54 introduceren we een zeer innovatief motorjacht dat geschikt is voor vele vaargebieden en een onevenaarbare beleving aan boord biedt.”
Broer Louis: “Met de SLX54 trekken we alle competentie uit de kast. Tijdens beurzen, gesprekken met klanten en door goed te letten op trends in de jachtwereld ontstond het idee voor een nieuw topmodel. Met de SLX54 zetten we een revolutionair jacht in de markt dat wars is van conventies en concessies. Normaal gesproken maken klanten een afweging tussen een achterkajuit (AC) of open kuip (OC). Er moet daarmee een keuze worden gemaakt uit binnen of buiten sturen, tussen vlak bij het water (open kuip) of bovenop de achterkajuit zitten. Met de SLX54 bieden we die beide werelden aan in één schip. Tel daarbij op dat dit schip gebouwd is uit staal maar toch in staat is om relatief snel te varen en u begrijpt dat alle traditionele concessies verleden tijd zijn.”

Zij waren 21 januari 2023 de winnaars op Boot in Düsseldorf, de grooste watersportbeurs van de wereld. Jachtarchitect Arnold de Ruyter (midden) werkte samen met Louis Jousma (rechts) en zijn broer Bastiaan (links) hun eigen ideeën die van klanten uit. “De inspanningen hebben geleid tot een stoer, elegant en modern motorjacht dat herkenbaar is als Super Lauwersmeer, maar ook een eigen gezicht heeft. De boeg heeft een unieke styling en de open spiegel draagt eveneens bij aan het eigen gezicht van de SLX54.”, vindt Arnold de Ruyter. “Maar de vorm van de ramen, het dak en de T-Top zijn weer zeer herkenbaar Super Lauwersmeer.”

Beachdeck als extra dimensie
De SLX54 biedt het beste van de werelden van een achterkajuit en een open kuip. Maar daar voegt ze nog een extra dimensie aan toe; het beachdeck. “Het leven aan boord van een jacht verplaatst zich steeds dichter naar het water”, stelde Bastiaan vast. “We merken dat klanten graag dicht bij het water willen zitten. Met een open kuip komt die beleving al heel dichtbij. Dankzij het verlengde zwemplateau dat we aanbieden op onze Discovery-serie, ervaren we dat de wensen van een deel van onze klanten al vervuld is. Maar met de SLX54 gaan we nog een stap verder. Het 17 meter lange jacht beschikt over een buitengewoon groot beachdeck dat samen met de aangrenzende beachlounge een unieke beleving vormt.”
Naar wens kan het beachdeck worden ingericht met loungestoelen om heerlijk in de zon te zitten of een grote eettafel om geriefelijk aan het water te tafelen. Een deel van het beachdeck is overdekt dankzij het vaste dak van het erboven gelegen sundeck. De uitschuifbare zonneluifel maakt het daarbij mogelijk om te kiezen tussen zon of schaduw voor de rest van het dek.

Loungen met onbelemmerd uitzicht
Dankzij de buitengewoon brede glazen pui van de aan het beachdeck grenzende beachlounge voelen binnen en buiten aan als één prachtige ruimte. De schuifdeuren in de pui geven toegang tot deze beachlounge. Een soort serre om zowel overdag als ’s avonds te genieten aan en van het water. In de beachlounge bevinden zich een hoge zit, de luxe keuken en een comfortabele hoekbank. Doordat de keuken grenst aan het beachdeck is een koud drankje of een smakelijk diner altijd binnen handbereik.
Louis licht toe: “Vanuit de beachlounge genieten de opvarenden niet alleen van een prachtig uitzicht over het beachdeck naar het water, maar in alle richtingen zorgen grote glaspartijen voor een ongelimiteerd uitzicht. De positie van de ramen alsook de hoogteniveaus aan boord zijn zo ontworpen dat vanuit elk standpunt, zowel zittend als staand, kan worden genoten van het uitzicht.”

Stuurhuis als centrale ruimte
Met vijf traptreden betreedt men vanuit de beachlounge het hoger gelegen wheelhouse, de salon met cockpit, de centrale ruimte op de SLX54. Van hieruit kan men ook zijn weg vervolgen naar het sundeck en naar de hutten voor in het schip.
Louis: “Zoals in het gehele schip zorgen ook in het wheelhouse de grote glaspartijen voor een fantastische betrokkenheid met buiten. De royale U-bank is wat hoger geplaatst waardoor men ook zittend geniet van het uitzicht. Een heerlijke plek om mee te varen, een spelletje te spelen, te lunchen of TV te kijken. De stuurstand, die uiteraard is voorzien van state-of-the-art techniek, is zo geplaatst dat gasten op de U-bank en de schipper met elkaar in contact staan.”

Sundeck
Via de trap in het wheelhouse kun je nog een verdieping hoger naar het zonnedek, het sundeck. “Ook hier hebben we meerdere zitplaatsen gecreëerd”, vertelt Bastiaan. “Hierdoor is het mogelijk om met het gehele gezelschap bij de stuurman te zitten. Vaart men met zijn tweeën dan kan de meevaarder plaatsnemen op de bank naast de stuurstand. Doordat die bank in tegenovergestelde richting is geplaatst hebben stuurman en meevaarder direct contact met elkaar. En wie dat wenst, die kan ook plezierig naast de stuurman gaan zitten. De stuurstoel is breed genoeg voor twee personen.”
Achterop het zonnedek bevindt zich een groot loungebed om van de zon en het uitzicht te genieten. Het dek beschikt naast de comfortabele en veelzijdige zitposities over een buitenkeuken met een koelkast, stromend water en een barbecue. Wie liever in de schaduw dan in de zon zit wordt op z’n wenken bediend: de T-Top bovenop het zonnedek kan worden voorzien van een zonnescherm dat met een druk op de knop te sluiten is.

Twee royale hutten met eigen badkamer en toilet
Wanneer de avond valt betreedt men via het wheelhouse de beide hutten voorin het schip. Aan boord van de eerste SLX54 zijn twee ruime hutten en twee badkamers gerealiseerd. Aan bakboord bevindt zich een tweepersoons hut met aangrenzende badkamer die is voorzien van een eigen toilet, regendouche en wastafelmeubel.
Voor in het schip bevindt zich de eigenaarshut met een riant vrijstaand bed. Dankzij het vele glas komt er veel daglicht binnen. Louis: “Dat is zo gerealiseerd dat privacy gegarandeerd is, maar uitzicht en licht net zo belangrijk zijn. Bijzonder is dat wanneer men ’s ochtends wakker wordt en de deur van de eigenaarshut openzet, men dankzij het vele glas zo over het beachdeck naar het water kijkt. In alles voelt de eigenaarshut hiermee aan als een 5-sterren hotelsuite.”
Zowel vanuit de hal als vanuit de eigenaarshut is de aangrenzende badkamer te betreden. Deze is voorzien van een regendouche, een ruim wastafelmeubel en een toilet. “Zoals het een Super Lauwersmeer betaamt beschikken alle ruimtes over veel kasten, lades en praktische bergruimtes, onderstreept Bastiaan.

Primeur: uniek onderwaterschip voor klein stalen jacht
Menig watersporter herkent de situatie dat een waterverplaatsend jacht niet snel genoeg is om de beroepsvaart voor te blijven of voorbij te gaan. De aanzuiging, de golven en soms relatief beperkte ruimte op het water worden dan als minder prettig ervaren.
Louis: “Een waterverplaatsend jacht gebouwd in staal heeft grote voordelen, maar het bovengenoemde punt blijven we vaak horen. Tot nu, want met de SLX54 introduceren we de oplossing, namelijk een onderwaterschip dat het midden houdt tussen een waterverplaatser en een planerend jacht. Feitelijk een geheel nieuw concept dat onder de naam FDHF MC (Fast Displacement Hull Form Multi Chine) is gelanceerd. Een wereldprimeur voor onze werf. Niet alleen is dit het eerste multiknikspant-schip met het door Van Oossanen Naval Architects ontwikkelde onderwaterschip, maar tevens het eerste stalen jacht op dit formaat dat ermee gebouwd is. Met dit nieuwe type onderwaterschip ben je in staat om een vrachtschip bij te houden – en zelfs in te halen – zonder dat je daarbij een grote hekgolf trekt of zeer zware motoren nodig zijn. Belangrijk bijkomend voordeel is dat de weerstand zo laag mogelijk is en daarmee het verbruik aanzienlijk wordt beperkt.”

Het concept is ontwikkeld in samenwerking met Van Oossanen Naval Architects. De ingenieurs van Van Oossanen stonden voor de uitdaging om een romp te ontwikkelen die zowel efficiënt is maar ook comfort biedt op alle snelheden tussen de 2 en 15 knopen. Waar een snelvarend schip is ontwikkeld om zo goed mogelijk te varen op hoge snelheid mist die comfort en stabiliteit op kruissnelheid.
Louis: “Met het onderwaterschip van de SLX54 is het comfort op elke snelheid maximaal, van aanvangs- tot topsnelheid. Lichte en snelle schepen, zoals een halfglijder en een planerende boot, komen uit het water. Die rompvorm gaat ten koste van comfort, maar vooral ook binnenruimte. Een nadeel dat met het onderwaterschip van de SLX54 volledig verdwijnt. Voor ons was de insteek bij de ontwikkeling van de SLX54 niet om een snelvarend schip te bouwen, maar wel een sneller varend schip. Een luxe jacht waarmee je profiteert van het comfort, de binnenruimte, kwaliteit en stabiliteit van een stalen jacht, maar wanneer het nodig is ook snelheid kunt maken. Hiermee garanderen we als Super Lauwersmeer comfort, veiligheid en een vertrouwd gevoel.”

Waar de bekende Discovery-modellen van de werf een topsnelheid behalen van 8 à 9 knopen is de SLX54 in staat tot 15 knopen (28 km/h) te versnellen. Voor de aandrijving staan in dit geval twee Yanmar-motoren van 440 pk garant. Wie niet noodzakelijkerwijs snelheid nodig heeft kan met lichte motoren grote duurzaamheidsvoordelen halen. Met aan boord 2 Volvo Penta D4-motoren van 270 pk is de SLX54 in staat tot een topsnelheid van 12 knopen te komen. Wie gaat voor de meest duurzame keuze kan met 2 Volvo Penta D4’s van 175 pk alsnog een topsnelheid van 10 knopen halen. “Het verbruik is op dat moment ongekend laag,” volgens Louis. “Maar daar blijft het niet bij, op de werf wordt momenteel gewerkt aan de ontwikkeling van een hybride- en elektrovariant.

Hull vane: duwtje in de rug
Louis: “Voor welke variant de koper ook kiest, in alle gevallen is maximaal comfort gegarandeerd. Het schip blijft dankzij het speciale onderwaterschip en de Hull Vane horizontaal liggen. De hull vane, een soort spoiler die onder het schip is gemonteerd, zorgt er bovendien voor dat de hekgolf minimaal is en de energie die erin zit wordt gebruikt voor een voorwaartse stuwkracht. Het vleugelprofiel wekt een liftkracht op uit de schuin opwaartse stroming achter de spiegel. Deze liftkracht staat voorover en tilt dus niet alleen het achterschip iets op, maar geeft deze ook een duwtje in de rug.

Technische specificaties Super Lauwersmeer SLX54
Lengte over alles:17,05 meter
Lengte waterlijn (stalen romp): 14,92 meter
Breedte: 4,95 meter
Diepgang: 1,20 meter
Doorvaarthoogte: 5,17 of 3,78 meter met de hydraulisch bedienbare T-Top in de laagste stand en gemeten exclusief navigatie apparatuur
Waterverplaatsing: 32 ton
Inhoud dieseltank: 2.000 liter
Inhoud watertank: 600 liter
Inhoud vuilwatertank: 350 liter
Bouwmateriaal romp: Staal
Bouwmateriaal opbouw: Staal
Bouwmateriaal zwemplateau: Aluminium
Bouwmateriaal T-top: Aluminium
Motor optie 1: Volvo D4 – 2x 175 pk (10 knopen / 18,5 km/h)
Motor optie 2: Volvo D4 – 2x 270 pk (12 knopen / 22 km/h)
Motor optie 3: Yanmar 6LY440 – 2x 440 pk (15 knopen / 28 km/h)
Motor optie 4: Hybride
Motor optie 5: Elektrisch

Werf:
Super Lauwersmeer / Frisian Motor Boats BV
Rijksstraatweg 80
9257 DV Noardburgum
Nederland
Telefoon +31 (0)511 44 21 81
info@superlauwersmeer.nl
www.superlauwersmeer.nl

Meer info:
www.superlauwersmeer.nl
www.ardesign.nl (jachtarchitect Arnold de Ruyter)

Meer info over vaarvakantieland Friesland:
www.frieslandholland.nl (Bureau voor toerisme)
www.frieslandhollandtravel.nl (Vaar- en fietsvakanties met SGR-garantie en andere unieke zekerheden van het bureau voor toerisme van Fryslân, Friesland Holland)
www.friesnieuws.nl

Organisatie Elfstedentochten op de fiets, met sloep en auto:
www.elfstedentocht.org

Bij een revolutionair jacht als de SLX54 behoort ook techniek die geheel van deze tijd is. Dat uit zich zowel in de aandrijving als de uitrusting. Voor welk van de motoren ook gekozen wordt, ze behoren volgends de werfbazen tot de top in hun segment als het gaat om vermogen, efficiëntie en geluidsniveau. “In combinatie met het Aquadrive antivibration schroefassysteem zijn trillingen en geluiden amper aanwezig. Elke Super Lauwersmeer scoort extreem goed op dit gebied, maar de SLX54 spant hierin de kroon. En dat draagt bij aan een comfortabel verblijf aan boord.”

Augmented Reality. Voor wie gaat varen met de SLX54 kan genieten van moderne navigatieapparatuur in de vorm van grote touchscreens van Raymarine voor de functies van de navigatie, kaartplotter en het aanwezige camerasysteem voor goed zicht voor en achter het schip. Optioneel is het ‘Augmented Reality’ systeem van Raymarine waarbij de informatie van de AIS, navigatieboeien, objecten en waypoints worden geprojecteerd op het camerabeeld. Het levert een zeer realistisch plaatje op van wat zich voor en achter het schip bevindt.

Augmented Reality. Voor wie gaat varen met de SLX54 kan genieten van moderne navigatieapparatuur in de vorm van grote touchscreens van Raymarine voor de functies van de navigatie, kaartplotter en het aanwezige camerasysteem voor goed zicht voor en achter het schip. Optioneel is het ‘Augmented Reality’ systeem van Raymarine waarbij de informatie van de AIS, navigatieboeien, objecten en waypoints worden geprojecteerd op het camerabeeld. Het levert een zeer realistisch plaatje op van wat zich voor en achter het schip bevindt.

Mede dankzij het innovatieve onderwaterschip is het schip snel op haar koerssnelheid, stabieler dan vergelijkbare stalen rompen en energiezuinig.

De Super Lauwersmeer SLX54 is het resultaat van goed luisteren naar klanten, openstaan voor nieuwe trends in de watersport en lifestyles, vinden de Jousma’s.

Het 17 meter lange schip weet het beste van meerdere jachtconcepten met elkaar te verenigen in een modern gestyled motorjacht dat is gebouwd van staal. Daarmee is het stabiel, naar wens van de opdrachtgever te bouwen en dankzij het innovatieve onderwaterschip in staat snelheden tot 27 km per uur te behalen.

Aan boord van de SLX54 heerst een serene stilte dankzij de best denkbare isolatie. Waar aan boord men ook is, overal kan van een panoramisch zicht op de buitenwereld worden genoten. En wie liever in de openlucht vertoeft heeft de mogelijkheid op drie verschillende plaatsen te relaxen.

Voor een ‘super yacht’ als de SLX54 is de diepgang maar beperkt. De 15 meter lange multiknikspant romp steekt 1,20 meter diep en kan daarmee bijna overal varen en aanleggen.

De Super Lauwersmeer SLX54 heeft twee luxe ‘hutten’ om te overnachten.

Sanitaire voorzieningen als in een luxe hotel.

Op de Super Lauwersmeer SLX54 zijn stootwillen geen struikelblokken.

Van aluminium: terras aan het water en zwemplateau.

Beachdeck: Loungen aan het water.

Veel licht en zicht.

Exclusief interieur.

Dutch design yacht, made in Friesland Holland.

et bijzonder onderwaterschip gauw op snelheid.

Royal class.

Gasten welkom.

Een complexe boot om te ontwerpen, mede vanwege de vele verblijfsniveaus.

Als de zon schijnt….

Subtiele, maar effectieve verlichting, overal.

Koken en kijken.

Waar je ook zit, altijd zicht.

Your captain is? The king!

De interieurs van hele luxe campers en jachten komen soms dichtbij elkaar.

Smûk. Dat is Fries voor gezellig, behaaglijk.

Geen ruimte is onbenut gebleven.

Verlicht ‘trappenhuis’.

Niets mooier dan voor anker gaan op een Fries meer en dan de zon onder zien gaan.

Brede gangboorden, ruim zicht en contact met de kapitein, belangrijk bij aanleggen.

Nog een slimme opbergplek voor dropfenders.

Klein maar fijn: wastafel.

Overal geluid- en koudewerende bekleding.

TV-kijken op bed? Ook dat kan!

Plattegrond van het bridgedeck.

Plattegrond van het maindeck.

Plattegrond van het zonnedek.

Topview: de Super Lauwersmeer SLX54 van bovenaf gezien.

Louis (rechts) en Bastiaan Jousma op Boot 2020 in Düsseldorf. De Duitse indoor bootshow, de grootste ter wereld, is voor hen een bron van inspiratie.

Yacht designer Arnold de Ruyter uit Purmerend.

Dit logo mogen de Jousma’s op hun Super Lauwersmeer SLX54 plakken.

Super Lauwersmeer SLX54: Made in Friesland Holland.

De ‘X’ is niet niks. Het karakter staat voor een bijzondere versie van de Super Lauwersmeer cruiser, maar heeft ook een praktische functie toegewezen gekregen.

Techniek voor de freak.

New Dutch Design Yacht. De Super Lauwersmeer SLX54 uit Noardburgum (Friesland) is wel wat voor Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima.